Verginin Konusu Nedir?

I.TANIM

Verginin konusu, kısaca vergileme bakımından kavranan ve verginin kaynağını teşkil eden ekonomik unsur olarak tanımlanabilir.

Verginin konusu bir mal veya hizmet ifası olabileceği gibi; gelir, kazanç, sermaye, fiil, işlem gibi birçok unsur olabilmektedir.

II. VERGİNİN KONUSUNDA KANUNİLİK İLKESİ

Bir unsurun verginin konusuna girebilmesi ve üzerinden vergi hesaplanabilmesi için ilgili kanununda kavranmış olması gerekir.

Kanunilik ilkesi Anayasa’nın 73.maddesinde de korunmaya alınmış ve açık bir şekilde hükme bağlanmıştır:

“Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülükler kanunla konulur, değiştirilir veya kaldırılır”

Sadece bazı hususlarda aynı maddede Cumhurbaşkanına sınırlı yetki verilmiştir:

“Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin muaflık, istisnalar ve indirimleriyle oranlarına ilişkin hükümlerinde kanunun belirttiği yukarı ve aşağı sınırlar içinde değişiklik yapmak yetkisi Cumhurbaşkanına verilebilir.”

Buna göre; bir unsurun idari düzenleme ile verginin konusuna alınması mümkün değildir. Ancak yasal hükümlerle belli limitler arasında idareye yetki verilebilmektedir.

III. ÇEŞİTLİ KANUNLARDA VERGİNİN KONUSU

Türk Vergi Mevzuatında özellikle Gelir Vergisi, Kurumlar Vergisi ve KDV en çok dikkat çeken vergilerdir.

III.1. Gelir Vergisinde Verginin Konusu

Gelir Vergisinde verginin konusu GV Kanunun “Mevzu” başlıklı 1.maddesinde hükme bağlanmıştır.

Buna göre;

“Gerçek kişilerin gelirleri gelir vergisine tâbidir. Gelir bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde ettiği kazanç ve iratların safi tutarıdır.”

Görüldüğü üzere GV’nde verginin konusu gelir olarak tanımlanmış gelir’i bir takvim yılı içinde elde edilen;

• Kazanç ve
• İratların safi tutarı

Olmak üzere iki ekonomik unsurun oluşturduğu kavranmıştır. Kazanç ve İratların nelerden oluştuğu aynı Kanunun 2.maddesinde sayılmıştır.

III.2. Kurumlar Vergisinde Verginin Konusu

Kurumlar Vergisi Kanunun 1.maddesinde düzenlenmiştir.

Buna göre;

Aşağıda sayılan kurumların kazançları, kurumlar vergisine tâbidir:

a) Sermaye şirketleri.

b) Kooperatifler.

c) İktisadî kamu kuruluşları.

ç) Dernek veya vakıflara ait iktisadî işletmeler.

d) İş ortaklıkları.

Aynı madde hükmüne göre kurum kazancı, gelir vergisinin konusuna giren gelir unsurlarından oluşmaktadır.

III.3. Katma Değer Vergisinde Verginin Konusu

3065 sayılı KDV Kanunun 1.maddesine göre Türkiye’de yapılan aşağıdaki işlemler katma değer vergisine tabidir:

1) Ticarî, sınaî, ziraî faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetler,

2) Her türlü mal ve hizmet ithalatı,

3) Diğer faaliyetlerden doğan teslim ve hizmetler:

a)Posta, telefon, telgraf, teleks ve bunlara benzer hizmetler ile radyo ve televizyon hizmetleri,

b)Her türlü şans ve talih oyunlarının tertiplenmesi ve oynanması,

c)Profesyonel sanatçıların yer aldığı gösteriler ve konserler ile profesyonel sporcuların katıldığı sportif faaliyetler, maçlar, yarışlar ve yarışmalar tertiplenmesi, gösterilmesi,

d)Müzayede mahallerinde ve gümrük depolarında yapılan satışlar ile 10/2/2005 tarihli ve 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanununa göre düzenlenen ürün senetlerinin, senedin temsil ettiği ürünü depodan çekecek olanlara teslimi,

e)Boru hattı ile hampetrol, gaz ve bunların ürünlerinin taşınmaları,

f)Gelir Vergisi Kanununun 70 inci maddesinde belirtilen mal ve hakların kiralanması işlemleri,

g)Genel ve katma bütçeli idarelere, il özel idarelerine, belediyeler ve köyler ile bunların teşkil ettikleri birliklere, üniversitelere, dernek ve vakıflara, her türlü mesleki kuruluşlara ait veya tabi olan veyahut bunlar tarafından kurulan veya işletilen müesseseler ile döner sermayeli kuruluşların veya bunlara ait veya tabi diğer müesseselerin ticarî, sınaî, ziraî ve mesleki nitelikteki teslim ve hizmetleri,

h)Rekabet eşitsizliğini gidermek maksadıyla isteğe bağlı mükellefiyetler suretiyle vergilendirilecek teslim ve hizmetler.

Görüleceği üzere Gelir ve Kurumlar vergisinde verginin konusunu kazanç oluştururken; KDV’de verginin konusunu başta teslim ve hizmet ifası olmak üzere işlemler teşkil etmektedir.

IV. SONUÇ

213 sayılı VUK’nun 19.maddesine göre vergi alacağı, vergi kanunlarının vergiyi bağladıkları olayın vukuu veya hukuki durumun tekemmülü ile doğar.

Verginin bağlandığı olayın vukuu tanımı, verginin konusuna terettüp etmektedir.

Ancak vergi alacağının söz konusu olabilmesi için ilgili kanununda verginin konusunun düzenlenmiş olması gerekir.