Şirketten Ayrılan Ortağa Ödenecek Ayrılma Bedeli (Akçesi) ve Stopaj Gelir Vergisi
I. GİRİŞ
Ticari faaliyetlerde şirket ortakları arasında ihtilaf sonucu veya rızaen ortaklıktan ayrılmalar söz konusu olabilmektedir.
Bu gibi durumlarda ortaklıktan ayrılırken ayrılma biçimine göre gelir vergisi tevkifatı söz konusu olmaktadır.
II. ÖRNEK OLAY
Tam mükellef (A) AŞ, 15.000,000,00 TL sermayelidir. % 50 paya sahip kurucu ortak (X), ortaklıktan ayrılmak için dava açmıştır. Mahkeme, ortak (X)’in ortaklıktan ayrılmasına ve şirkette bir aktif görev veya yetki almamış olduğunu dikkate alarak 9.000.000,00 TL’nin ortaklıktan çıkma payı olarak karar tarihinden işleyecek faizle birlikte kendisine ödenmesine karar vermiştir. (A) AŞ’nin net özkaynak tutarı 25.000.000,00 TL’dir.
Ayrılan ortağa ayrılma akçesi (ortaklıktan çıkma payı) olarak ödenecek sermaye payı içerisinde nakit ödeme, enflasyon düzeltmesi farkları, dağıtılmayan kârlar, sermayeye eklenmeyen ve dağıtılmayan öz kaynaklar da bulunmaktadır.
Buna göre; ödenecek bu ayrılma bedeli üzerinden Gelir Vergisi Kanununun 94.maddesi kapsamında vergi tevkifatı yapılacak mıdır?
III. İLGİLİ MEVZUAT
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunun 94.maddesinde gelir vergisi stopajına tabi tutulacak işlem ve ödemeler kavranmıştır.
7256 sayılı Kanunun 17.maddesiyle Gelir Vergisi Kanununun 94.maddesine eklenen dördüncü fıkrada;
“Tam mükellef sermaye şirketlerinin iktisap ettikleri kendi hisse senetlerini veya ortaklık paylarını,
i) Sermaye azaltımı yoluyla itfa etmeleri halinde iktisap bedeli ile hisse senetlerinin veya ortaklık paylarının itibari değeri arasındaki fark tutar sermaye azaltımına ilişkin kararın ticaret sicilinde tescil edildiği tarih,
ii) İktisap bedelinin altında bir bedel karşılığında elden çıkarmaları halinde iktisap bedeli ile elden çıkarma bedeli arasındaki fark tutar elden çıkarma tarihi,
iii) İktisap ettikleri tarihten itibaren iki tam yıl içerisinde, sermaye azaltımı yoluyla itfa etmemeleri veya elden çıkarmamaları halinde, iktisap bedeli ile hisse senetlerinin veya ortaklık paylarının itibari değeri arasındaki fark tutar iktisap tarihinden itibaren iki tam yıllık sürenin son günü”
İtibarıyla dağıtılmış kâr payı sayılır ve bu tutarlar üzerinden % 15 oranında vergi tevkifatı yapılması gerekir.
Bu çerçevede tevkif edilen vergiler herhangi bir vergiden mahsup edilemez.
Cumhurbaşkanı, tam mükellef sermaye şirketinin paylarının Borsa İstanbul’da işlem görüp görmemesine, işlem gören paylarının toplam payları içindeki oranına, geri alınan payların Borsa İstanbul’da işlem gören paylardan olup olmamasına, tam mükellef kurumlardan geri alınıp alınmamasına, tam mükellef sermaye şirketinin yıllık satış hasılatı ve diğer gelirlerinin toplam tutarına göre ayrı ayrı ya da birlikte, bu oranı sıfıra kadar indirmeye veya bir katına kadar artırmak suretiyle yeniden tespit etmeye yetkili kılınmıştır.
Yukarıda açıklanan bu hüküm 17.11.2020 tarihli ve 31307 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
III. SONUÇ
III.1. Şirketin Hisselerini Devir Alması (iktisap Etmesi)
Tam mükellef sermaye şirketi olan (A) AŞ, kendi hisse senetlerini ve ortaklık paylarını iktisap etmesi halinde, iktisap işlemi nedeniyle herhangi bir vergilendirme işlemi yapılmayacaktır.
Bu şirket tarafından iktisap tarihinde, kendi hisse senetleri veya ortaklık paylarının alımına ilişkin kayıt gerçekleştirilecek ancak (A) AŞ tarafından Gelir Vergisi Kanununun 94.maddesine göre herhangi bir vergi kesintisi yapılmayacaktır.
Bu hüküm ve açıklamalara göre; (A) AŞ’nin % 50 oranında ortağı olan (X) kişinin hisse senetlerinin veya ortaklık payının mahkeme kararıyla tespit edilen bedel üzerinden (A) AŞ tarafından iktisap edilmesi işlemine istinaden bu tarihte herhangi bir vergilendirme işlemi yapılmayacaktır.
III.2. Şirketin Hissellerini Devir Almaması Durumu
(A) AŞ tarafından ortaklıktan ayrılan (X) kişinin hisse senetlerinin veya ortaklık paylarının;
- Sermaye azaltımı yoluyla itfa edilmesi halinde iktisap bedeli ile hisse senetlerinin veya ortaklık paylarının itibari değeri arasındaki fark tutar,
- İktisap bedelinin altında bir bedel karşılığında elden çıkarılması halinde iktisap bedeli ile elden çıkarma bedeli arasındaki fark tutar,
- İktisap edildiği tarihten itibaren iki tam yıl içerisinde, sermaye azaltımı yoluyla itfa edilmemesi veya elden çıkarılmaması halinde, iktisap bedeli ile hisse senetlerinin veya ortaklık paylarının itibari değeri arasındaki fark tutar
üzerinden %15 oranında GV Kanunun 94.maddesi gereğince vergi tevkifatı yapılması gerekir.
III.3. Ortaklıktan Ayrılan (X) Ortağın Vergilendirilmesi
Hisse senetlerini veya ortaklık paylarını elden çıkaran ortak (X), mahkeme kararıyla belirlenen ayrılma bedeli olan 9.000.000,00 TL üzerinden genel hükümler çerçevesinde “değer artışı kazançları” esaslarına göre değerlendirilmesi ve duruma göre vergilendirilmesi gerekir.