Vergi Matrahı Nedir? Vergi Matrahı Nasıl Hesaplanır?
I. TANIM
Vergi matrahı, vergilendirmeye esas teşkil eden tutar üzerinden vergi oranı veya belirlenen diğer kıstaslar uygulanarak vergi hesaplanan değerlerdir.
Vergi matrahı esası bir kazanç olabileceği gibi bir işlemin tutarı veya değeri de olabilmektedir.
II. VERGİ MATRAHI TÜRLERİ
Vergi matrahı;
- Advalorem matrah ve
- Spesifik matrah
Olmak üzere iki farklı şekilde ele alınır.
Belirli bir tutarı esas alan vergi uygulaması advalorem matrah olarak adlandırılır. Türk vergi mevzuatında da esas itibariyle advalorem matrah usulü kabul edilmiştir.
III. VERGİ MATRAHI BELİRLEME USULLERİ
Matrahın tespit şekline göre de vergi matrahı türleri literatürde tanımlanmıştır.
Karine: Bu usulde mükellefin vergilendirilecek varlıklarının kavranmasında kabul edilen göstergeler karine olarak dikkate alınır.
Götürü Usul: Belirli bir mükellef grubu için matrah tespit edilmesi esasına dayanır. Bu usulde her mükellef için matrah tayini yapılmaz. Vergi yükümlüleri gruplara ayrılmak suretiyle matrah belirlenir.
İdari Takdir Usulü: Bu usulde her bir mükellef için ayrı ayrı matrah tayini yapılır.
Beyan Usulü: Çağdaş vergi sistemlerinde uygulanan ve vergi yükümlüsüne güveni esas alan usuldür. Mükelleflerin iradi vergi matrahı beyanı dikkate alınarak denetim hakkı saklı kalmak kaydıyla kabul edilir.
III. TÜRK VERGİ SİSTEMİNDE VERGİ MATRAHI
Türk vergi mevzuatında esas itibariyle advaloram matrah türü dikkate alınmıştır. Bununla beraber kurumlar vergisi, gelir vergisi, KDV’de olduğu beyan usulü; ÖTV ve emlak vergisinde olduğu hem beyan hem spesifik hem idarece takdir usulü; motorlu taşıtlar vergisinde olduğu gibi spesifik ve idari takdir usulü kabul edilmiştir.
