Enflasyon Muhasebesi Ertelendi, Yabancı Para ve Altın Kazançlarına İstisna Getirildi
I.GİRİŞ
29.01.2022 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 7352 sayılı Kanununla Enflasyon Muhasebesi uygulaması ile yabancı para ve altın hesaplarına ilişkin önemli yeni düzenlemeler yapılmıştır.
Bu yazımızda söz konusu yeni düzenlemeler değerlendirilmiştir.
II. ENFLASYON MUHASEBESİ UYGULANMAYACAK
7352 sayılı Kanunun 1.maddesiyle şartları oluşan enflasyon muhasebesi ertelenmiştir.
Buna göre;
- Geçici vergi dönemleri de dâhil olmak üzere
- 2021 ve 2022 hesap dönemleri (kendilerine özel hesap dönemi tayin edilenlerde 2022 ve 2023 yılında biten hesap dönemleri itibarıyla) ile
- 2023 hesap dönemi geçici vergi dönemlerinde
213 sayılı Kanunun mükerrer 298.madde kapsamındaki enflasyon düzeltmesine ilişkin şartların oluşup oluşmadığına bakılmaksızın mali tablolar enflasyon düzeltmesine tabi tutulmaz. (Geçici Madde 33)
II.1. Şartlarına Bakılmaksızın Enflasyon Düzeltmesine Tabi Tutulma Durumu
Diğer taraftan;
“31/12/2023 tarihli mali tablolar, enflasyon düzeltmesi şartlarının oluşup oluşmadığına bakılmaksızın”
enflasyon düzeltmesine tabi tutulması hüküm altına alınmıştır.
II.1.a. Enflasyon Düzeltmesi Kaynaklı Kar ve Zararların Durumu
Bu kapsamda yapılacak enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan kâr/zarar farkı geçmiş yıllar kâr/zararı hesabında gösterilir. Bu şekilde tespit edilen geçmiş yıl kârı vergiye tabi tutulmaz, geçmiş yıl zararı zarar olarak kabul edilmez.
II.2. Enflasyon Düzeltmesine Tabi Olanlar
Yukarıda yapılan açıklamalar ve enflasyon düzeltmesine ilişkin uygulamama durumu;
“Münhasıran sürekli olarak işlenmiş; altın, gümüş alım-satımı ve imali ile iştigal eden mükellefler “
mükellefler bakımından geçerli değildir.
III. KAMBİYO KARLARINA KURUMLAR VERGİSİ İSTİSNASI
7352 sayılı Kanunun 2.maddesiyle 5520 sayılı KV Kanununa geçici 14.madde eklenerek belirlenen şartlar dâhilinde bazı kambiyo karlarından kaynaklanan kurum kazançlarına istisna getirilmiştir.
III.1. Kapsam
Yapılan düzenlemeye göre
Dönüşüm kuru üzerinden Türk lirasına çevrilen hesaplar ile ilgili olarak;
- Kurumların 31/12/2021 tarihli bilançolarında yer alan yabancı paralarını,
- Dördüncü geçici vergi dönemine ilişkin beyannamenin verilme tarihine kadar Türk lirasına çevirmeleri ve
- Bu suretle elde edilen Türk lirası varlığı, bu kapsamda açılan en az üç ay vadeli Türk lirası mevduat ve katılma hesaplarında değerlendirmeleri
durumunda aşağıda belirtilen kazançlar kurumlar vergisinden müstesnadır:
a) Bu fıkra kapsamındaki yabancı paraların dönem sonu değerlemesinden kaynaklanan kur farkı kazançlarının 1/10/2021 ila 31/12/2021 tarihleri arasındaki döneme isabet eden kısmı,
b) 2021 yılı dördüncü geçici vergi dönemine ilişkin beyannamenin verilme tarihine kadar
- Türk lirasına çevrilen hesaplarla ilgili oluşan kur farkı kazançları ile
- Söz konusu hesaplardan dönem sonu değerlemesinden kaynaklananlar da dâhil olmak üzere vade sonunda elde edilen faiz ve kâr payları ile diğer kazançlar.
III.2. 2021 Dördüncü Geçici Vergiden Sonra Dönüştürülenlerin Durumu
Yukarıda açıklanan kapsama girmemekle birlikte, kurumların 31/12/2021 tarihli bilançolarında yer alan yabancı paralarını
“2022 yılı sonuna kadar”
Türk lirası mevduat ve katılma hesaplarına dönüşümün desteklenmesi kapsamında dönüşüm kuru üzerinden Türk lirasına çevirmeleri halinde;
- Bu suretle elde edilen Türk lirası varlığı en az üç ay vadeli Türk lirası mevduat ve katılma hesaplarında değerlendirmeleri durumunda oluşan kur farkı kazançlarının,
- Geçici vergi dönemi sonu değerlemesiyle Türk lirasına çevrildiği tarih arasına isabet eden kısmı ile dönem sonu değerlemesinden kaynaklananlar da dâhil olmak üzere vade sonunda elde edilen faiz ve kâr payları ile diğer kazançlar
kurumlar vergisinden müstesna edilmiştir.
IV. ALTIN KAYNAKLI KAZANÇLARIN DURUMU
Kurumların
- 31/12/2021 tarihli bilançolarında yer alan altın hesabı ile
- Bu tarihten sonra açılacak
İşlenmiş ve hurda altın karşılığı “altın hesabı” bakiyelerini;
2022 yılı sonuna kadar Türk lirası mevduat ve katılma hesaplarına dönüşümün desteklenmesi kapsamında
- Dönüşüm fiyatı üzerinden Türk lirasına çevirmeleri ve
- Bu suretle elde edilen Türk lirası varlığı en az üç ay vadeli Türk lirası mevduat ve katılma hesaplarında değerlendirmeleri
durumunda Türk lirasına çevrildiği tarihte oluşan kazançlar ile dönem sonu değerlemesinden kaynaklananlar da dâhil olmak üzere vade sonunda elde edilen faiz ve kâr payları ile diğer kazançlar kurumlar vergisinden müstesnadır.
V. İSTİSNA KAPSAMINDAKİ KAZANÇLARA AİT GİDERLERİN ZARAR YAZILMASI
5520 sayılı KV Kanunun geçici 14.maddesine göre aynı maddede öngörülen süre ve şekilde dönüşüm kuru/fiyatı üzerinden Türk lirası mevduat ve katılma hesaplarına çevrilen yabancı paralar ile altın hesaplarına ilişkin olarak bu istisnayla sınırlı olmak üzere Kanunun 5.maddesinin üçüncü fıkrası hükmü uygulanmaz.
Buna göre;
Kurumların kurumlar vergisinden istisna edilen yabancı para ve altın dönüşüm kaynaklı kazançlarına ilişkin giderlerinin istisna dışı kurum kazancından indirilmesi mümkün bulunmaktadır.
VI. GELİR VERGİSİ MÜKELLEFLERİNİN DURUMU
Yukarıda açıklanan istisna hükümleri, aynı şartlarla geçerli olmak üzere bilanço esasına göre defter tutan gelir vergisi mükelleflerinin kazançları hakkında da uygulanacağı hükme bağlanmıştır.
VII. TL TUTARLARIN VADEDEN ÖNCE ÇEKİLMESİ
Türk lirası mevduat veya katılma hesabından vadeden önce çekim yapılması durumunda bu madde kapsamında istisna edilen tutarlar nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler,
- Vergi ziyaı cezası kesilmek ve
- Gecikme faizi uygulanmak
suretiyle tahsil olunacağı yasal hükme bağlanmıştır.
