İnşaat Firmalarının Aktiflerindeki Taşınmazlarda Yeniden Değerleme
I. GİRİŞ
ÖRNEK VAKIA:
X AŞ’nin faaliyet konularından biri inşaat işidir. 10 yıl önce satın alınan taşınmazlar (arsa, bina, arazi vb.) firmanın aktifinde varlıklar grubunda kayıtlı bulunmaktadır.
Buna göre; 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298.maddesinin Ç bendi kapsamında söz konusu varlıklar yeniden değerlemeye tabi tutulabilir mi?
II. YASAL MEVZUAT
213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298.maddesinin Ç bendine göre;
“Tam mükellefiyete tabi ve bilanço esasına göre defter tutan
- gelir veya
- kurumlar vergisi
mükellefleri (kollektif, adî komandit ve adî şirketler dâhil, (A) fıkrasının (9) numaralı bendi kapsamında söz konusu fıkranın (1) numaralı bendinde yer alan şartlara bakılmaksızın enflasyon düzeltmesi yapanlar ile kayıtlarını Türk para birimi dışında başka bir para birimiyle tutmalarına izin verilenler hariç), (A) fıkrasında yer alan enflasyon düzeltmesi yapma şartlarının gerçekleşmediği hesap dönemlerinin sonu itibarıyla, bilançolarına dâhil bulunan amortismana tabi iktisadi kıymetlerini (bu niteliklerini korudukları müddetçe sat-kirala-geri al işlemine veya kira sertifikası ihracına konu edilenler hariç) ve bunlar üzerinden ayrılmış olup bilançolarının pasifinde gösterilen amortismanları aynı maddede belirtilen şartlar doğrultusunda yeniden değerleyebilirler.”
530 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin 3.maddesinde;
“f) İktisadi kıymet: Bu maddede tanımlanan taşınmazlar ile taşınmaz mahiyetinde olmamakla birlikte 213 sayılı Kanun uyarınca amortisman yoluyla itfası gereken gayrimenkul gibi değerlenen kıymetler (gayrimenkullerin mütemmim cüzüleri ve teferruatı, tesisat ve makinalar, gemiler ve diğer taşıtlar, gayrimaddi haklar), demirbaşlar, sinema filmleri, şerefiyeler, araştırma-geliştirme harcamaları, özel maliyet bedelleri, aktifleştirilen ilk tesis ve taazzuv giderleri gibi kıymetleri,
ğ) Taşınmaz: 22/11/2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 704 üncü maddesi uyarınca arazi, tapu kütüğünde ayrı sayfaya kaydedilen bağımsız ve sürekli haklar ile kat mülkiyeti kütüğüne kayıtlı bağımsız bölümleri
ifade eder.
II.1. Emtia Niteliğindeki Gayrimenkullerin Yeniden Değerlemeden Yararlanması
Sat-kirala-geri al işlemine veya kira sertifikası ihracına konu edilen iktisadi kıymetler ile iktisadi kıymetlerin alım, satım ve inşa işleri ile devamlı olarak uğraşanların bu amaçla aktiflerinde kayıtlı bulunan emtia niteliğindeki kıymetler, bahse konu fıkra kapsamında yeniden değerlemeye tabi tutulamaz. Kapsama giren işletmelerin kiralamaya konu ettikleri iktisadi kıymetler emtia niteliğinde bulunmadığından, yeniden değerlemeye tabi tutulabilir. (530 No’lu VUK GT)
III. BOŞ ARSA ve ARAZİLERDE YENİDEN DEĞERLEME
530 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğine göre;
Yeniden değerlemeye tabi tutulacak taşınmazların, 213 sayılı Kanun uygulamasında amortismana tabi iktisadi kıymet mahiyetinde olması zorunluluğu bulunmamaktadır.
Bu sebeple;
Yeniden değerleme müessesesi hükümlerinden faydalanmak isteyen mükelleflerce boş arazi ve arsalar da yeniden değerlemeye tabi tutulabilecektir.
IV. SONUÇ
Yazımızın önceki bölümlerinde yapılan açıklamalara göre yazımızın başında verilen örnek vakıa kapsamında;
İktisadi kıymetlerin alım, satım ve inşa işleri ile devamlı olarak uğraşanların bu amaçla aktiflerinde kayıtlı bulunan kıymetler emtia niteliğindedir. Bu sebeple; yeniden değerlemeye tabi tutulması mümkün değildir. Ancak kapsama giren işletmelerin kiralamaya konu ettikleri iktisadi kıymetler ile idari bina vb mahiyetinde bulunan İktisadi kıymetler “emtia niteliğinde” bulunmadığından yeniden değerlemeye tabi tutulması mümkündür.
Gelir İdaresince verilen bir özelgede;[1] de aynı yönde görüş beyanında bulunulmuştur.
KAYNAK:
- 213 Sayılı VUK,
- 530 sıra no’lu VUK Genel Tebliği
[1] İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı, 24.12.2021 tarih ve 1163107 sayılı özelgesi
