Dahilde İşleme Rejiminde (Dir)Telafi Edici Vergi  (TEV) Uygulaması ve Temel Uygulama Örnekleri

0

I. GİRİŞ

Malum olduğu üzere telafi edici vergi dahilde işleme rejiminde ihracat sırasında tahsil edilen bir vergi olmakla birlikte esasında bir ithalat vergisi niteliğindedir. Çünkü dahilde işleme rejimi kapsamında bir ithalatta üçüncü ülke menşeli girdi kullanılıp, girdinin  işlenmesi sonucu işlem görümüş ürün olarak A.TR veya menşe ispat belgeleri eşliğinde AB ülkelerine veya serbest ticaret anlaşması yapılan ülkelere sevk edildiği  hallarde telafi edici vergi doğmaktadır. Telafi edici vergi esasları ülkemizde temel olarak 2005/8391 sayılı Dahilde İşleme Rejim Kararı ile 2008/2 sayılı Dahilde İşleme Rejiminde TEV uygulamasına ilişkin genelgede ve kısmen de 2016/12 sayılı İhracat (DİR) Tebliği’nde  düzenlenmiş olup bu makalemizde bir nebze soyut nitelikteki mezkur mevzuat hükümlerinin ürün türleri bazında uygulama örnekleri eşliğinde mümkün olabildiğinde somutlaştırılıp özel bazı TEV uygulama durumları ve istisnalarına  değinilecektir.

II. TELAFİ EDİCİ VERGİNİN DOĞDUĞU TEMEL DURUMLAR ve UYGULAMA ÖRNEKLERİ
II.1. Sanayi Ürünleri

DİR’de şartlı muafiyet sistemi kapsamındaki sanayi ürünlerinin A.TR dolaşım belgesi eşliğinde Avrupa Topluluğuna üye ülkelere ihracatında; işlem görmüş ürünün elde edilmesinde kullanılan üçüncü ülke (temel olarak AT harici ülkeler) menşeli hammadde, yardımcı madde, yarı mamul, mamul ile değişmemiş eşyaya ilişkin verginin ödenmesi gerekmektedir.

Örnek:

A Ltd. Şti. DİİB’li olarak Türkiye’de çuval ambalaj malzemesi imal ederek A.TR eşliğinde Fransa’ya ihraç etmektedir. Hammadde olarak kullandığı polietilenin bir kısmını üçüncü ülke konumundaki Çin Halk Cumhuriyet’inden DİİB’li olarak ithal etmiştir.

Fransa’ya ihraç edilen çuval ambalaj malzemesinde kullanılan polietilen şartlı muafiyet sisteminde 5100 veya 5171 rejim kodlu ithal edilmesi nedeniyle ihracat beyannamesi tescilinde Çin Halk Cumhuriyet’inden yapılan polietilen ithalatında teminata bağlanan gümrük vergisi 4458 sayılı Gümrük Kanunun 194/1.maddesi gereğince bir gümrük yükümlülüğü doğması nedeniyle ilgili gümrük idaresine ödenmesi gerekmektedir.

Yukarıdaki örnekte A Ltd Şti. Eur-Med veya Eur-Med fatura beyanı eşliğinde PAAMK ülkelerinden Fas’a, Mısır’a veya Tunus’a ihraç ederse TEV doğmakta, ancak Eur-1 eşliğinde ihraç ederse TEV doğmamaktadır.

Dikkat edilmesi gereken hususlardan birisi şudur ki; tercihli ticaret kapsamında yapılacak ithalatın da aynı belgeler eşliğinde yapılması gerekmektedir. Örneğin, şartlı muafiyet sisteminde işlem görmüş ürünün hammaddesi veya yardımcı maddesi ithal edilirken Almanya’dan A.TR dolaşım belgesi ibraz edilmemişse eşya Almanya menşeli olsa bile ithalatta teminat alınırken veya DİİB kapamasında üçüncü ülke olarak kabul edilir ve AT’ye  ihracatta TEV tahsil edilir. Bu durum STA imzaladığımız bir ülkeden, ilgili STA’da yer alan bir ürünün ithalatında menşe ispat belgesi (Eur.1, Eur-Med vb) sunulmaması halinde de geçerlidir.

Öte yandan, şartlı muafiyet sistemi kapsamında, işlem görmüş ürünlerin A.TR dolaşım belgesi eşliğinde veya menşe ispat belgeleri eşliğinde Avrupa Topluluğuna üye ülkelere ihracatında; işlem görmüş ürünün elde edilmesinde kullanılan üçüncü ülke menşeli hammadde, yardımcı madde, yarı mamul, mamul ile değişmemiş eşyaya ilişkin verginin aynı ithal eşyası için  Avrupa Topluluğunda uygulanan vergiden yüksek olması halinde AT’de uygulanan vergi ödenir.

Bunu bir örnekle somutlaştırmak gerekirse, A Ltd Şti. Rusya Federasyonundan şartlı muafiyet sisteminde  rulo sac (7208.39.00) ithal etmekte ve işlem görmüş ürün olarak haddelenmiş galvanizli sac üretip Portekiz’e Eur-1 eşliğinde ihraç etmektedir. 31.10.2017 tarihinde yayımlanan AB Resmi Gazetesine göre 2018 yılı itibariyle 7208.39.00 kombine nomanklatür kodunda AB’nin üçüncü ülkelere (Rusya Federasyonu) uyguladığı gümrük vergisi %0, ancak aynı yıl Türkiye’nin diğer ülkelere  uyguladığı gümrük vergisi %9 olduğundan TEV ödemesi söz konusu olmayacaktır. Eğer AB’nin üçüncü ülkelere gümrük vergisi aynı yıl %5 olsaydı ihracatta TEV için toplulukta uygulanan daha düşük olan %5 oranı dikkate alınacaktı.

II.2. İşlenmiş Tarım Ürünleri

Şartlı muafiyet sistemi kapsamındaki işlenmiş tarım ürünlerinin A.TR dolaşım belgesi eşliğinde Avrupa Topluluğuna üye ülkelere ihracatında, AT ile Türkiye arasında imzalanan anlaşma gereği Türkiye’ye ayrılan İşlenmiş Tarım Ürünleri için yıllık bazda kota miktarlarının dolup dolmadığına bakılır. DİİB kapsamında yapılan İşlenmiş Tarım Ürünleri ihracatında Türkiye’ye ayrılan kota miktarlarının dolmasından sonraki ihracatlar için TEV aranmaz ancak, kota dolmadan önce gerçekleşmiş olan bu ürünlerin elde edilmesinde üçüncü ülke (AT harici ülkeler) menşeli sanayi ürünü kullanılmışsa buna ilişkin vergi; işlenmiş tarım ürünü kullanılmış ise bu üründeki sanayi payına ilişkin vergi ödenir. (Not: İşlenmiş taım ürünü: İthalat Rejimi Kararının III sayılı listesinde yer alan ve bünyesinde temel tarım ürünlerini (hububat, şeker ve süt) bulunduran ürünlerdir)

Örnek:

B Ltd. Şti. DİİB’li olarak işlenmiş tarım ürünü olarak çikolata üretmekte ve ürettiği çikolatayı A.TR eşliğinde AB üyesi Yunanistan’a ihraç etmektedir. Çikolatanın üretiminde bir sanayi ürünü olan lesitin (2923.20)  DİİB’li olarak Hindistan’dan (şartlı muafiyet sisteminde 5100/5171 rejim koduyla %5,7 gümrük vergisi teminata bağlanarak) ithal etmektedir.

Bu durumda bir işlenmiş tarım ürünü olan çikolatada (1806.90) kullanılan sanayi ürünü niteliğindeki lesitin için ithalat beyannamesinde yer alan gümrük vergisi kadar TEV çikolata ihracatında ilgili gümrük idaresine ödenecektir.

Burada dikkat edilmesi gereken husus işlenmiş bir tarım ürünü üretiminde başka bir işlenmiş tarım ürünü girdi olarak kullanılıyorsa bu durumda girdi olarak kullanılan işlenmiş tarım ürünün sanayi kısmına isabet eden kısmının TEV’e konu olacağıdır. Örneğin, çikolatalı gofret (1905.32) işlenmiş ürünü için çikolatanın üçüncü ülke menşeli ülkeden (Brezilya’dan) ithal edilmesi halinde çikolatada bulunan lesitin gibi yalnızca sanayi ürünü içeren maddelerine ait TEV ödenecektir.

II.3. Tarım Ürünleri

Menşe kazanım kurallarına uyulmak ve bir menşe ispat belgesinin düzenlenmesi kaydıyla, tarım ürünlerinin Avrupa Topluluğuna üye ülkelere ihracatında; bu ürünlerin elde edilmesinde kullanılan üçüncü ülke menşeli hammadde, yardımcı madde, yarı mamul, mamul ile değişmemiş eşyaya ilişkin vergi tahsil edilmektedir.

Örnek:

C Ltd. Şti. 2017 yılında DİİB’li olarak 5100/5171 rejim koduyla şartlı muafiyet sisteminde Kanada’dan kabuklu mercimek ithal etmiş ve kabuğu soyulmuş iç mercimek işlenmiş ürünü elde ettikten sonra DİİB taahhüdüne uygun olarak bu ürünü paketleyerek  EUR.1 eşliğinde AB üyesi Polonya’ya ihraç etmiştir.

Bir tarım ürünü olan mercimeğin (0713.40) Kanada’dan ithalinde teminata bağlanan %19,3 gümrük vergisi (Not: 5052 sayılı CK’nın 5 no.lu dipnotu gereği bu oran 2022 yılı için 31.12.2022 tarihine kadar sıfır olarak uygulanmaktadır) menşe ispat belgesi eşliğinde Polonya’ya ihracatında TEV ödemesi yapılması gerekmektedir.

Diğer taraftan; (-mülga- Dış Ticaret Müsteşarlığının 04.12.2009 günlü ve 0000120008113 sayılı yazıları doğrultusunda) paketleme için ambalaj malzemesi de üçüncü ülkelerden DİİB kapsamında gümrük vergileri teminata bağlanarak ithal edilmiş ise buna ilişkin TEV’in de ödenmesi gerekir.

Ancak aynı yazıda, dâhilde işleme izin belgesi kapsamında ihraç edilen nihai ürünün üretimi esnasında kullanılan işletme malzemeleri üzerinden TEV tahsilatının gerekmediği ifade edilmektedir. (Not: İşletme malzemesi: İşleme faaliyetleri sırasında tamamen veya kısmen tüketilseler dahi, ihracı taahhüt edilen işlem görmüş ürünün elde edilmesinde kullanılan ancak ürünün bünyesinde yer almayan ve sabit tesislerin çalışabilir durumda olmasını temin eden (enerji ve yakıt hariç), yatırım malı makine ve teçhizat niteliğinde olmayan malzemeyi ifade etmektedir. Örnek; ayçiçeği asıl işlem görmüş ürün için gerekli olan ağartma toprağı sayılabilir)

Keza, mezkur yazı çerçevesinde Dahilde İşleme Rejimi kapsamından bedelsiz ithalat yoluyla ithal edilen üçüncü ülke menşeli girdiler kullanarak imal edilen ürünün, ithal edildiği ülkeden farklı bir ülkeye çapraz kümülasyon uygulanmaksızın tercihli olarak ihraç edilmesi durumunda her ne kadar bedeli ithalat esnasında ödenmemiş olsa dahi, mezkur 15 inci maddede belirtilen üçüncü ülke menşeli ürün niteliği taşıyacağından, TEV tahsilatı gerekmektedir.

Tarım ürünlerinin bir istisnası olarak DİR kararı uyarınca DİİB kapsamında ülkemizde doğmuş ve büyütülmüş canlı hayvanlar ile avlanma ve balıkçılık faaliyetlerinden elde edilen ürünler ve bunlardan elde edilen ürünlerin menşe ispat belgeleri eşliğinde, AT’ye üye ülkeler ve/veya STA imzalanmış bir ülkeye ihracatında; bu ürünlerin elde edilmesinde kullanılan üçüncü ülke menşeli eşyaya ilişkin verginin tahsilatı aranmamaktadır.

III. SERBEST TİCARET ANLAŞMASI YAPILAN ÜLKELER ile PAAMK/PAMK SİSTEMİNE DÂHİL ÜLKELERİNE İHRACATTA TEV

Anlaşma ile belirlenen menşe kuralının sağlanması ve bir menşe ispat belgesinin düzenlenmesi kaydıyla, Serbest Ticaret Anlaşması imzalanmış bir ülkeye gerçekleştirilen  ihracatta; işlem görmüş ürünün elde edilmesinde kullanılan ve bu ülke menşeli olmayan hammadde, yardımcı madde, yarı mamul, mamul ile değişmemiş eşyaya ilişkin vergi, ilgili anlaşmanın lehte hükümleri saklı kalmak kaydıyla ödenir. Ancak şartlı muafiyet sistemi kapsamında, ülkemizde doğmuş ve büyütülmüş  canlı hayvanlar ile avlanma ve balıkçılık faaliyetlerinden elde edilen ürünler ve bunlardan elde edilen ürünler yukarıdaki hükme istisna oluşturmaktadır.

TEV’in mevcudiyeti ile ilgili olarak serbest ticaret anlaşmalarında dikkat edilmesi gereken en önemli kriterlerden birisi anlaşmada menşe mevzuatında yer bulan geri ödeme yasağı (no-draw back rule) kuralının kabul edilip edilmediği hususudur.

Örneğin;

İhracat Genel Müdürlüğünün 10.03.2015 günlü ve 32293 sayılı yazılarında da belirtildiği üzere ülkemiz ile Güney Kore arasında imzalanan ve 1/5/2013 tarihinde yürürlüğe giren Serbest Ticaret Anlaşması’nın Menşe Kuralları ve İşlemlerine İlişkin Protokolü uyarınca, tercihli ticarete konu ürünlerde, üçüncü ülke menşeli girdilerin gümrük vergilerinin ihracatçıya iadesine dayanan teşvik sistemine imkan tanınmış olup ülkemizden Güney Kore’ye ihraç edilen eşya bünyesinde kullanılan üçüncü ülke menşeli girdi için telafi edici vergi (TEV) doğmamaktadır.

Bununla birlikte, örneğin, 2008/14127 sayılı Türkiye Cumhuriyeti İle Gürcistan Arasındaki Serbest Ticaret Anlaşmasının 15/1.maddesine göz atıldığında menşe ispat belgesi düzenlenen veya hazırlanan; Türkiye veya Gürcistan menşeli ürünlerin imalatında kullanılan menşeli olmayan  maddelerin, Türkiye veya Gürcistan’da her ne türde olursa olsun gümrük vergilerinin geri ödenmesine veya bunlardan muafiyete tabi olmadığı hükme bağlanmıştır.

Öte yandan, PAMK’a (Pan Avrupa Menşe Kümülasyonu) taraf ülkelerden menşe ispat belgeleri veya tedarikçi beyanı eşliğinde ithal edilen eşya kullanılarak elde edilen Kümülasyona dahil işlem görmüş ürünün, aynı belgeler eşliğinde tekrar Kümülasyona taraf ülkelerden birine ihraç edilmesi durumunda, TEV doğmamakta olup aynı durum PAAMK (Pan Avrupa Akdeniz Menşe Kümülasyonu) sistemi için de geçerlidir.

Örneğin; PAAMK’a taraf ülke olan Fas’tan Eur-Med eşliğinde yapılan ithalatta şartlı muafiyet kapsamında işlenip kümülasyona dahil (X) ürünü elde edilmekte ve bu ürün menşe ispat belgesi eşliğinde yine PAAMK üyesi Tunus’a Eur-Med eşliğinde ihraç edilmekte ise Fas’tan yapılan ithalatta teminata bağlanan gümrük vergisi için Tunus’a yapılacak ihracat esnasında TEV doğmayacaktır.

DİİB kapsamındaki Eur.1 menşe ispat belgesi eşliğinde PAMK’a taraf bir ülkeye, mesela Norveç’e ihracat yapılması durumunda; işlem görmüş ürünlerin üretiminde kullanılan PAMK’a taraf olmayan bir ülke menşeli (Örneğin, Çin Halk Cumhuriyeti) eşyaya ilişkin olarak İthalat Rejim Kararında belirtilen oranda TEV gümrük idaresine ödenmesi gerekir.

Diğer taraftan, DİİB kapsamındaki ihracatın, Eur.1 dolaşım sertifikası veya fatura beyanı eşliğinde Fas’a, Tunus’a veya Mısır’a yapılması durumunda; işlem görmüş ürünlerin üretiminde kullanılan üçüncü ülke menşeli eşyaya ilişkin verginin tahsilatı aranmaz. Ancak çapraz kümülasyonun uygulandığı üçlü ticarette (Örneğin, Türkiye-AT-Fas) Türkiye’den Fas’a ihraç edilecek işlem görmüş ürün aynen veya işlem görerek nihai ürün olarak AT ülkelerinden birisine ihraç edilecekse bu durumda EUR-MED veya EUR-MED fatura beyanı düzenlenmesi gerekmekte buna istinaden de ihracatta üçüncü ülke (Örneğin, Hindistan, Çin, Japonya vb) girdisine ait gümrük vergisi ve varsa toplu konut fonu TEV olarak ihracat sırasında gümrük idaresine ödenecektir.

IV. TEV ARANILMAYACAK EŞYA ve DURUMLAR

2005/8391 sayılı DİR Kararının 16/9.maddesine göre, elde edilmesinde üçüncü ülke (AT harici ülkeler) menşeli eşya kullanılan ve Avrupa Topluluğuna üye ülkelere ihraç edilen her türlü harp araç, gereç, teçhizat, makine, cihaz ve sistemleri ile bunların yapım, bakım ve onarımlarında kullanılacak yedek parçalar için telafi edici vergi aranmamaktadır.

Yine, tercihli tarife uygulamasına baz teşkil eden A.TR dolaşım belgesi veya menşe ispat belgeleri (EUR.1 dolaşım sertifikası, fatura beyanı, EUR-MED dolaşım sertifikası veya EUR-MED fatura beyanı) DİİB sahibi ihracatçı tarafından talep edilmemişse, bu şekilde yapılan ihracatta TEV tahsilatı aranmamaktadır. Malum olduğu üzere mezkûr belgelerin talep edilmemesi karşı ülkenin ithalatının tercihli tarifeden yararlanamayacağı, yani vergili ithalat olacağı anlamına geldiğinden bu durum TEV’in temel mantığı ile uyuşmaktadır.

Keza, tercihli tarifenin uygulandığı kaynak ülke ile ihracatın yapıldığı hedef ülke aynı ise girdi ve nihai ürüne bakılmaksızın TEV’den bahsetmek mümkün olmayacaktır. Aynı uygulama PAMK ve PAAMK sistemi için de geçerlidir. Çünkü her halükarda anlaşma kapsamı menşeli ürünlerde karşılıklı vergi tavizi söz konusu olduğundan TEV tahsilinin de bir mantığı kalmamaktadır.

Bu bağlamda menşe (kaynak) ülke için ithalatta uygulanan gümrük vergisi sıfır ise (toplu konut fonu da yoksa) TEV tahsilinde söz edilemeyecektir.

Yukarıda değinilen örneklerin daha iyi anlaşılabilmesi için ihracatta TEV tahsilinin hangi ürünlerde hangi menşe/dolaşım belgelerine sahip olunması gerektiği aşağıdaki tabloda özet olarak gösterilmektedir. (Not: DİİB’li ihracatın serbest bölgelere yapılması halinde serbest bölgelere gerçekleştirilen ihracata konu eşyanın en geç belge/izin süresi bitiminden itibaren 3 (üç) ay içerisinde serbest bölgeden tablodaki AT ya da ülke gruplarına satışının yapılması gerekmektedir)

Ürün Tipi İhracat Ülke/Bölgesi Belge Türü
Sanayi ve İşlenmiş Tarım ür. AT A.TR
AKÇT Ürünleri AT Eur.1 Dolaşım Belgesi veya Fatura Beyanı
Tarım Ürünleri AT Eur.1, Eur-Med, Eur.1 Fatura Beyanı, Eur-Med Fatura Beyanı
Anlaşma kapsamı ürünler STA imzalanıp PAAMK’a dahil olmayan ülkeler Eur.1 veya Fatura Beyanı
Anlaşma kapsamı ürünler STA imzalanıp PAAMK’a dahil ülkeler Eur.1, Eur-Med, Eur.1 Fatura Beyanı, Eur-Med Fatura Beyanı


V. TEV TABLOLARININ ANALİZİ:

Malum olduğu üzere 2008/2 sayılı Genelgenin 1 no.lu ekinde aşağıda belirtilen girdi ve ihraç ürünleri türüne göre 10 adet tablo bulunmakta olup girdi (ithalat) ürün türü ile çıktı (İhracat) ürün türüne göre bunlar aşağıdaki özetlenmiştir.

DİİB Kapsamında İthalat Girdi Türü DİİB Kapsamında İşleme Faaliyeti Sonucu İhracat Çıktı Türü Genelge Eki Tablo No
Tarım Ürünü Tarım Ürünü

I

Tarım Ürünü İşlenmiş Tarım Ürünü

II

Tarım Ürünü Sanayi Ürünü

III

İşlenmiş Tarım Ürünü İşlenmiş Tarım Ürünü

IV

İşlenmiş Tarım Ürünü Sanayi Ürünü

V

Sanayi Ürünü İşlenmiş Tarım Ürünü

VI

AKÇT Ürünü AKÇT Ürünü

VII

AKÇT Ürünü Sanayi Ürünü

VIII

Sanayi Ürünü Sanayi Ürünü

IX

Sanayi Ürünü Tarım Ürünü

X

DİİB’li bir ihracatta TEV mevcut olup olmadığını  tespit etmenin en pratik yolu, bu genelgenin ana esaslarını ve ülke gruplarını bilerek ürün türüne (işlenmiş tarım ürünü, sanayi ürünü vb) göre kaynak-hedef ülke tablolarından  DİİB sahibi firmanın ihracatına hangisi uygunsa o tabloya göre TEV «var» ya da «yok» sonucuna ulaşmaktır.

Ancak, genelge eki TEV tabloları kullanılırken şu soruların doğru bir şekilde cevaplanması ve ihracatçının ithal girdi türü ile ihraç eşyası çıktı türünü doğru tespit etmesi gerekmektedir: İthalat girdisi türü (sanayi ürünü, AKÇT ürünü) nedir? İhraç edilen eşya türü (sanayi ürünü, işlenmiş tarım ürünü) nedir? İthalat kaynak ülke hangisidir, ihracat hedef ülkesi nedir? Tabloların altındaki “* “, “**”,  gibi beşli yıldıza kadarki notlarda ne yazmaktadır ve ne anlama gelmektedir? Buradaki notlar ihracatçı firmayı TEV açısından sınırlandırmakta mıdır?

Şunu da ilave etmeden geçemeyeceğiz; tabloların oluşumu ile ilgili 2008/2 sayılı Genelgedeki uyarıcı tüm notları (özellikle 13.maddesinin) ve varsayımları göz ardı etmemek gerektir. Örneğin, mezkur genelgenin 13.maddesinin ilk paragrafında belirtildiği gibi TEV tabloları; ihracata konu eşyanın ilgili tercihli ticaret anlaşması kapsamında yer aldığı, gerekli menşe kazanma kriterlerini karşıladığı ve PAAMK Sistemine dahil olan ülkeler açısından, ilgili ülkelerin PAAMK kapsamında çapraz kümülasyon hükümleri doğrultusunda tercihli ticaret yaptıkları varsayımı altında oluşturulmuştur.

VI. TEV’E KONU VERGİLER ile TEV’İN ÖDENMESİ

DİİB’li bir ihracatta TEV’e konu olan vergi türü gümrük vergisi ile varsa toplu konut fonudur. Şartlı muafiyet sisteminde bir ithalatta üçüncü ülke menşeli (Örneğin, Çin Halk Cumhuriyeti) bir ithalatta gümrük vergisinden ayrı olarak ilave gümrük vergisi, anti damping vergisi vb vergiler teminata bağlanmakla birlikte A.TR eşliğinde AT ülkelerinden birisine işlenmiş ürün ihracatında sadece gümrük vergisi ve varsa toplu konut fonu TEV kapsamında gümrük idaresine ödenecektir.

Yukarıdan belirtilen gümrük yükümlülüğü kapsamında ödenmesi gereken ithalat vergisinin (TEV) ihracat beyannamesi konusu eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesi dışına çıktığı tarihe kadar ödenmesi zorunludur. Bu tarihten sonra ödenen ithalat vergileri için ayrıca bu tarih itibarıyla 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51 inci maddesi hükümlerine göre tespit edilen gecikme zammı uygulanır.

Her bir ihracat bazında buna isabet eden TEV’in hesabından yaşanan güçlükler ve firmaların iş yoğunlukları nedeniyle uygulamada çoğunlukla DİİB kapatma talebi safhasında gecikme zammıyla birlikte belge bazında topluca ödenmekte, ancak bu durumda gümrük idaresince ihracat tescil tarihi ile ödeme tarihi arasındaki fark için 6183 sayılı AATHUK hükümlerine göre gecikme zammı da ayrıca hesaplanıp tahsil edilmektedir.

VII. SONUÇ

Telafi edici verginin temel mantığında DİİB kapsamı ithalat eşyasının işleme faaliyetine tabi tutulduktan sonra serbest dolaşım belgesi (A.TR) veya menşe ispat belgesiyle (Eur-1, Eur-Med, fatura beyanı vb) ihraç edilen ülke veya ülke gurubuna -örneğin AT’ye- vergisiz girmesini önlemektir (Çünkü, aksi takdirde DİR’de üçüncü ülke ithal eşyası anlaşma kapsamı ihraç ülkesine dolaylı bir şekilde vergi ödenmeden girmesi anlamına gelmektedir).  Dolayısıyla, TEV ödemesi menşe mevzuatında “no-draw back rule” (geri ödeme/muafiyet yasağı) ilkesinin yansımasıdır. Bu kural, eşyanın tercihli menşe statüsünü etkilememekle beraber, tercihli ticarete konu olacak eşyanın imalatında ülke/topluluk menşeli maddelerin kullanılmasını teşvik eden, menşeli olmayan maddelerin kullanılmasını ise caydıran ekonomik etkili bir tedbirdir.

Netice itibariyle, somut olaylar bazında telafi edici verginin hangi durumlarda doğduğu veya hangi durumlarda TEV ödemesine gerek olmadığının iyi bilinmesi, hatalı uygulamalar nedeniyle cezai durumlara düşülmemesi amacıyla TEV uygulamasına dair 2008/2 sayılı Genelgenin 1 no.lu eki tablolarının dipnotlarıyla birlikte yeterli seviyede analiz edilmesi, özellikle de menşe mevzuatıyla ilgili ülkemiz ile diğer ülke ve ülke gruplarıyla imzalanan serbest ticaret anlaşmalarında yer alan menşe kazanım kriterleri ile menşe ispat belgeleri konusunda ihracatçıların yeterli düzeyde bilinçlendirilmesinin ve bir farkındalık oluşturulmasının faydalı olacağı değerlendirilmektedir.

(Anahtar Kelimeler: Telafi Edici Vergi,  TEV,  Dahilde İşleme Rejiminde Telafi Edici Vergi, TEV Uygulama Örnekleri, DİR’de TEV Uygulamas, TEV’e konu vergiler, PAMK, PAAMK, no draw back rule, geri ödeme yasağı)

 

KAYNAKÇA:

-4458 sayılı Gümrük Kanunu

-2005/8391 sayılı DİR Kararı

-2008/2 sayılı TEV Genelgesi

-2006/12  Sayılı DİR (İhracat) Tebliği

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir