Üreticilerde Ve İhracatçılarda Kurumlar Vergisinin 1 Puan İndirimli Uygulanması

I.GİRİŞ

Yasa koyucu yaptığı kanuni düzenlemeyle üretim yapan firmalar ile ihracat gerçekleştiren mükelleflerde kurumlar vergisinin 1 puan indirimli uygulanmasını yürürlüğe koymuştur.

Yapılan yasal düzenlemeyle kurumlar vergisi, söz konusu mükellefler için % 4 indirimli hesaplanabilecek.

Bu yazımızda üretim yapan firmalar ile ihracat gerçekleştiren mükelleflerde kurumlar vergisinin 1 puan indirimli uygulanmasına ilişkin esaslar değerlendirilmiştir.

II.YASAL MEVZUAT

7351 sayılı Kanunun 15.maddesiyle Kurumlar Vergisi Kanununun 32.maddesine aşağıdaki yedi, sekiz ve dokuzuncu fıkralar eklenmiştir.

“(7) ihracat yapan kurumların münhasıran ihracattan elde ettikleri kazançlarına kurumlar vergisi oranı 1 puan indirimli uygulanır.

• Sanayi sicil belgesini haiz ve fiilen üretim faaliyetiyle iştigal eden kurumların münhasıran üretim faaliyetinden elde ettiği kazançlarına kurumlar vergisi oranı 1 puan indirimli uygulanır. Bu kazançların ihracata isabet eden kısmı için yedinci fıkra hükmüne göre ayrıca indirim uygulanmaz.
• Yedinci ve sekizinci fıkralardaki indirimli oranlar, madde kapsamındaki diğer indirimler uygulandıktan sonraki kurumlar vergisi oranı üzerine uygulanır.”

III.UYGULAMANIN KAPSAMI ve YARARLANACAK MÜKELLEFLER

Kurumlar vergisi mükellefleri, gerek ihracat faaliyetlerinden gerekse üretim faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlarına kurumlar vergisi oranını 1 puan indirimli uygulayabilecektir.

Uygulama kapsamında mükellefler;

a) İhracat yapan kurumların münhasıran ihracat faaliyetinden elde ettikleri kazançları,

b) Sanayi sicil belgesini haiz kurumların ise münhasıran üretim faaliyetinden elde ettikleri kazançları

1 (bir puanlık indirime konu edebilir.

IV.KURUMLAR VERGİSİ ORANININ 1 PUAN İNDİRİMLİ UYGULANMASININ ŞARTLARI

Getirilen düzenlemeye göre;

a) Kurumlar vergisi mükellefleri ihracat yapmaları halinde ihracattan elde ettikleri kazançlarıyla sınırlı olmak üzere kurumlar vergisi oranının 1 puan indirimli uygulanabilmesi için ihracat faaliyetiyle iştigal etmeleri yeterli olacaktır.

b) Üretim faaliyetiyle iştigal eden kurumların üretim faaliyetinden elde ettikleri kazançlarıyla sınırlı olmak üzere kurumlar vergisi oranının 1 puan indirimli olarak uygulanabilmesi için ise bu kurumların;

1) Sanayi sicil belgesine sahip olma ve

2) Fiilen üretim faaliyetiyle iştigal etme

şartlarını birlikte sağlamaları gerekir.

Buna göre;

a) Sanayi sicil belgesini haiz olmakla birlikte fiilen üretim faaliyetiyle iştigal etmeyen veya

b) Fiilen üretim faaliyetiyle iştigal etmesine rağmen sanayi sicil belgesi olmayan

kurumlar 1 puan indirim uygulamasından yararlanamayacaktır.

V.İNDİRİMİN UYGULANACAĞI DÖNEM

Hesap dönemi olarak takvim yılını kullanan mükellefler şartları sağlamak şartıyla 01.01.2022 tarihinden itibaren üretim ve ihracat faaliyetlerinden elde ettikleri kazançları için 1 puanlık indirimden yararlanabilir.

Diğer taraftan; Hazine ve Maliye Bakanlığınca kendilerine özel hesap dönemi tayin edilmiş olan mükellefler 2022 takvim yılında başlayan özel hesap döneminin başından itibaren bu kapsamda elde edecekleri kazançlarına 1 puanlık indirimi uygulayabilir.

Örneğin;

Dönem olarak 01 Nisan – 31 Mart özel hesap dönemini kullanan ve sanayi sicil belgesine sahip olan (A) AŞ bu dönemde üretim faaliyetinden veya ihracat faaliyetinden kazanç elde etse dahi 1/4/2021 – 31/3/2022 özel hesap dönemi için 1 puanlık indirimden faydalanamayacaktır.

Ancak 01.04.2022 – 31.3.2023 özel hesap dönemine ait kazançları için 1 puanlık indirim uygulamasından faydalanabilir.

VI.İHRACAT FAALİYETLERİNDEN ELDE EDİLEN KAZANÇLARDA 1 PUAN İNDİRİM UYGULAMASI

İhracat yapan kurumlar, gerek mal gerekse hizmet ihraçlarından elde ettikleri kazançlarına münhasır olmak üzere ilgili dönemde geçerli olan kurumlar vergisi oranını 1 puan indirimli uygulayabilir.

Bu uygulama kapsamında hizmet ihracı, yurt dışındaki bir müşteri için yapılan ve yurt dışında faydalanılan hizmetleri kapsamaktadır.

Karşılıklı olmak şartıyla uluslararası roaming anlaşmaları çerçevesinde yurt dışındaki müşteriler için Türkiye’de verilen roaming hizmetlerinden elde edilen kazançlar da 1 puan indirim uygulamasından yararlanabilecektir.

Mükelleflerin; ihracat faaliyetlerinin yanı sıra diğer faaliyetlerinden elde ettiği kazançlarının da bulunması halinde, ihracattan kaynaklanan ve 1 puan İndirim uygulanacak matrah, ihracattan elde edilen kazancın ticari bilanço karına oranlanması suretiyle tespit edilecektir.

1 puan indirim uygulanacak kazanç tutarının gerek ihracattan elde edilen kazancı gerekse ilgili dönem safi kurum kazancını aşamayacaktır.

Buna göre;

Mükellefler ihracat faaliyetinden elde ettiği kazancın ticari bilanço karından fazla olması halinde safi kurum kazancını aşmamak kaydıyla ihracat faaliyetinden elde edilen kazancın tamamına 1 puan indirim uygulayabilecektir.

VI.1.Transit Ticaret ve Serbest Bölgelere Yapılan Satışlarda 1 Puan İndirim Uygulaması

Yurt dışından satın alınan malların Türkiye’ye girmeksizin başka bir ülkedeki müşteriye satılması halinde bu satış ihracat olarak kabul edilmekte bu faaliyetten elde edilen kazanç için de 1 puan indirimden yararlanılabilecektir.

Yurt içinden, serbest bölgeler ile gümrüksüz satış mağazalarında satılmak üzere bu mağazalara yapılan satışlar da ihracat olarak kabul edilecek ve bu faaliyetten elde edilen kazançlara 1 puan indirim uygulanabilecektir.

İndirim uygulanacak matrah aşağıdaki formüle göre hesaplanması gerekir:

İndirimli oran uygulanacak matrah: Matrah  x (İhracat faaliyetinden elde edilen kazanç/Ticari bilanço karı (TBK))

Örnek:

Üreticilerden satın aldığı incirleri ihraç eden (B) AŞ, söz konusu ihracattan 2022 yılında 900.000 TL kazanç elde etmiştir. Bu dönemde herhangi bir indirim ve istisnadan yararlanmayan, zarar mahsubu ve “başkaca kazancı olmayan” (B) AŞ, bu kazancının tamamı için kurumlar vergisi oranını 1 puan indirimli uygulayabilir.

Örnek:

Toptan ve perakende ürün ticareti yapan (C) AŞ’nin 2022 yılı faaliyet sonuçlarına ilişkin bilgiler aşağıdaki gibidir.

Ticari bilanço kârı	2.000.000 TL
İhracat faaliyetinden elde edilen kazanç	1.200.000 TL
Diğer kazançlar (1 puan indirim kapsamında olmayan)	800.000 TL
KKEG	200.000 TL
Taşınmaz satış kazancı istisnası	100.000 TL
Kızılay Derneğine yapılan nakdi bağış ve yardımlar	100.000 TL
Matrah	2.000.000 TL

(C) A.Ş.’nin 2022 yılında ihracat faaliyetinden elde ettiği kazanç nedeniyle 1 puan indirim uygulanacak matrahı aşağıdaki gibi hesaplanır.

İndirimli oran uygulanacak matrah: Matrah  x (İhracat faaliyetinden elde edilen kazanç/Ticari bilanço karı (TBK))

İndirimli oran uygulanacak matrah : Matrah x (İhracat faaliyetinden elde edilen kazanç / TBK)

: 2.000.000 TL x (1.200.000/2.000.000)

: 2.000.000 TL x % 60

: 1.200.000 TL

Buna göre (C) AŞ, 2.000.000 TL’lik 2022 yılı matrahının 1.200.000 TL’lik kısmına kurumlar vergisi oranını (%23-%l=) %22 olarak uygulayacak, matrahın kalan 800.000 TL’lik kısmına ise genel oranı uygulayacaktır.

Örnek:

İhracat faaliyetinde bulunan (Ç) AŞ, 2022 yılında bu faaliyetinden 600.000 TL kazanç elde etmiş ancak 1 puan indirim kapsamında olmayan diğer faaliyetleri zararla sonuçlanmıştır. (Ç) AŞ’nin 2022 faaliyet sonuçlarına ilişkin bilgiler aşağıdaki gibidir.

Ticari bilanço kârı	500.000 TL
İhracat faaliyetinden elde edilen kazanç	600.000 TL
Diğer zarar	100.000 TL
KKEG	300.000 TL
Matrah	800.000 TL

(Ç) AŞ, 2022 yılında ihracat faaliyetinden elde ettiği kazanç (600.000 TL) mükellefin ticari bilanço karından (500.000 TL) fazla olduğu için safi kurum kazancını aşmadığı için ihracat faaliyetinden elde edilen kazancın (600.000 TL) tamamına kurumlar vergisi oranı 1 puan indirimli olarak uygulayacaktır.

Örnek:

İhracat faaliyetinde bulunan (D) AŞ, 2022 yılında bu faaliyetinden 1.000.000 TL kazanç elde etmiştir. 1 puan indirim kapsamında olmayan faaliyetlerinden ise 50.000 TL zarar doğan (D) AŞ’nin geçmiş yıl zararları nedeniyle kurumlar vergisi matrahı 200.000 TL olmuştur. (D) AŞ’nin 2022 faaliyet sonuçlarına ilişkin bilgiler aşağıdaki gibidir.

Ticari bilanço kârı	950.000 TL
İhracat faaliyetinden elde edilen kazanç	1.000.000 TL
Diğer zarar	50.000 TL
Geçmiş yıl zararları	750.000 TL
Matrah	200.000 TL

(D) AŞ, 2022 yılında ihracat faaliyetinden elde ettiği kazanç (1.000.000 TL) mükellefin ticari bilanço karından (950.000 TL’den) fazla olsa da bu döneme ilişkin safi kurum kazancı 200.000 TL olduğu için ihracat faaliyetinden elde edilen kazancın ancak safi kurum kazancına (200.000 TL) kadar olan kısmı için 1 puan indirim uygulayabilecektir.

VII.ÜRETİM FAALİYETLERİNDEN ELDE EDİLEN KAZANÇLARDA 1 PUAN İNDİRİM UYGULAMASI

Yukarıda da açıklandığı üzere Sanayi sicil belgesini haiz olan ve fiilen üretim faaliyetiyle iştigal eden kurumlar vergisi mükellefleri münhasıran bu üretim faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlarına kurumlar vergisi oranını 1 puan indirimli olarak uygulayabileceklerdir.

Birden fazla konuda üretim faaliyetinde bulunan mükelleflerin üretimden elde ettikleri kazancın tespitinde, üretim faaliyetlerinden elde edilen kazançlar (varsa üretimden doğan zararlarla) bir bütün olarak değerlendirilecektir.

VII.1.Yazılım ve benzeri Üretimlerin Durumu

Sanayi sicil belgesini haiz olan ve münhasıran bu belge kapsamında yazılım, bilişim ve benzeri hususlarda gerçekleştirilen üretim faaliyeti sonucu elde edilen kazançlara da kurumlar vergisi oranı 1 puan indirimli uygulanabilecektir.

Sanayi sicil belgesini haiz mükelleflerin üretim faaliyetlerinin yanı sıra diğer faaliyetlerinden elde ettiği kazançlar bulunması halinde, üretim faaliyetinden elde edilen ve 1 puan indirim uygulanacak matrah, fiilen yapılan üretimden elde edilen kazancın ticari bilanço karına oranlanması suretiyle tespit edilir.

İndirimli oran uygulanacak matrah: Matrah  x (İhracat faaliyetinden elde edilen kazanç/Ticari bilanço karı)

Bu şekilde hesaplanan ve 1 puan indirim uygulanacak kazanç tutarının gerek üretimden elde edilen kazancı gerekse ilgili dönem safi kurum kazancını aşaması mümkün değildir.

Buna göre mükellefler üretim faaliyetinden elde ettiği kazancın ticari bilanço karından fazla olması halinde safi kurum kazancını aşmamak kaydıyla üretim faaliyetinden elde edilen kazancın tamamına 1 puan indirim uygulayabilecektir.

Örnek:

Buzdolabı üreterek iç piyasada satışa sunan ve sanayi sicil belgesini haiz (F) AŞ’nin, 2022 yılı faaliyet sonuçlarına ilişkin bilgiler aşağıdaki gibidir.

Ticari bilanço kârı	2.000.000 TL
Üretim faaliyetinden elde edilen kazanç	1.400.000 TL
Diğer kazançlar (1 puan indirim kapsamında olmayan)	600.000 TL
KKEG	500.000 TL
Geçmiş yıl zararları	1.200.000 TL
Matrah	1.300.000 TL

Sanayi sicil belgesini haiz (F) AŞ’nin 2022 yılında üretim faaliyetinden elde ettiği kazanç nedeniyle 1 puan indirim uygulanacak matrahı aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.

İndirimli oran uygulanacak matrah : Matrah x (Üretim faaliyetinden elde edilen kazanç/TBK)

: 1.300.000 TL X (1.400.000/2.000.000)

: 1.300.000 TL x % 70

:910.000 TL

Buna göre;

(F) AŞ, 1.300.000 TL’lik 2022 yılı matrahının 910.000 TL’lik kısmına kurumlar vergisi oranını (%23-%l=) % 22 olarak uygulayacak, matrahın kalan 390.000 TL’lik kısmına ise genel oran uygulayacaktır.

Örnek:

Sanayi sicil belgesine sahip (G) AŞ 2022 yılında ürettiği tarımsal makinelerin satışından 3.800.000 TL kazanç elde etmiş, ürettiği sağlık ürünlerinin satış faaliyeti ise 1.200.000 TL zararla sonuçlanmıştır. Öte yandan, (G) A.Ş. diğer üretim faaliyetlerinden ise 1.800.000 TL zarar etmiştir.

(G) AŞ’nin 2022 yılı faaliyet sonuçlan aşağıdaki gibidir.

Ticari bilanço kârı	2.000.000 TL
Tarımsal makinelerin satışından elde edilen kazanç	3.800.000 TL
Sağlık ürünlerinin satışından doğan zarar	1.200.000 TL
Diğer üretim faaliyetinden doğan zarar	1.800.000 TL
Diğer kazançlar (1 puan indirim kapsamında olmayan)	1.200.000 TL
KKEG	1.000.000 TL
Geçmiş yıl zararları	2.000.000 TL
Matrah	1.000.000 TL

Sanayi sicil belgesi bulunan (G) AŞ’nin 2022 yılında üretim faaliyetinden elde ettiği kazanca ilişkin olarak kurumlar vergisi oranı 1 puan indirimli uygulanacak matrahın tespitinde, tarımsal makinelerin satışından elde edilen kazanç ile gerek sağlık ürünlerinin satışından doğan zarar gerekse diğer üretim faaliyetinden doğan zararın toplamı dikkate alınacaktır.

Sanayi sicil belgesini haiz (G) A.Ş.’nin birden fazla üretim faaliyetinden elde ettiği net kazanç olan (3.800.000 TL kazanç + 1.200.000 TL zarar + 1.800.000 TL zarar) 800.000 TL kazanç dikkate alınarak indirimli oran uygulanacak matrah aşağıdaki gibi tespit edilecektir.

İndirimli oran uygulanacak matrah : Matrah x (Üretim faaliyetinden elde edilen kazanç / TBK)

: 1.000.000 TL x (800.000/2.000.000)

: 1.000.000 TL x % 40

: 400.000 TL

Buna göre;

(G) AŞ 1.000.000 TL’lik 2022 yılı matrahının 400.000 TL’lik kısmına kurumlar vergisi oranını (%23-%l=) % 22 olarak uygulayacak, matrahın kalan 600.000 TL’lik kısmına ise genel oran uygulayacaktır.

Eğer (G) AŞ’nin bu üretim faaliyetlerinin sonucunda toplamda zarar doğmuş olsaydı, mükellefin ticari bilanço karı ve/veya safi kurum kazancı bulunsa dahi, üretim faaliyeti nedeniyle 1 puan indirim uygulanması mümkün olmayacaktı.

VIII.SONUÇ

Bu yazımızda kurumlar vergisi mükelleflerinde ihracat ve üretim yapanları desteklemek üzere yeni getirilen 1 puanlık kurumlar vergisi uygulamasına ilişkin esaslar ele alındı.

Diğer taraftan aşağıdaki hususların da uygulama kapsamında dikkate alınması gerekir:

a) 1 puanlık oran indirimi, mükelleflerce bu uygulamadan yararlanılabilmesi halinde Payları Borsa İstanbul Pay Piyasasında İlk defa işlem görmek üzere en az %20 oranında halka arz edilen kuramlardan ise öncelikle (2 puan indirim) uygulanacak ardından 1 puanlık indirim hesaplancaktır.

b) Yatırım teşvik belgesi kapsamındaki yatırımlardan elde edilen kazançların olması halinde öncelikle i matraha 1 puanlık indirim uygulanacak sonrasında ise tespit edilen indirimli bu orana Kanunun 32/A maddesi kapsamındaki yatırım teşvik belgesi kapsamında vergi indirimi oranının uygulanması gerekir.

c) İndirim kapsamında kabul edilen faaliyetler ile bu kapsama girmeyen işlerin birlikte yapılması halinde, indirim uygulanacak kazanca ilişkin hasılat, gider ve maliyet unsurlarının ayrı olarak tespit edilmesi esastır. Söz konusu indirim kapsamında kabul edilen faaliyetlerden elde edilen kazancın, kurumlar vergisi matrahının tespiti açısından, hasılat, maliyet ve gider unsurlarının; ayrı ayrı izlenmesi, diğer faaliyetlerle ilişkilendirilmemesi ve kayıtların da bu ayrımı sağlayacak şekilde tutulması gerekir.

Gider ve maliyet unsurlarının ayrı hesaplarda izlenmek suretiyle tespitinin mümkün olmadığı hallerde ise müşterek genel giderler, indirim kapsamında olan faaliyetler ile indirim kapsamında olmayan faaliyetler arasında uygun bir dağıtım anahtarı tespit edilerek dağıtılabilecektir.

Öte yandan, indirim kapsamındaki faaliyetler ile bu kapsamda değerlendirilmeyen faaliyetlerde müştereken kullanılan tesisat, makine ve ulaştırma vasıtalarına İlişkin amortismanların ise bunların her bir işte kullanıldıkları gün sayısına göre dağıtımının yapılması gerekmektedir. Hangi işte ne kadar süreyle kullanıldığı tespit edilemeyen sabit kıymetlere ilişkin amortismanlar ise müşterek genel giderlerle birlikte dağıtıma tabi tutulması gerekir.

d) Gerek ihracat faaliyeti gerekse üretim faaliyeti kapsamında doğan alacaklara isabet eden kur farkı, faiz ve benzeri gelirler 1 puan indirim uygulanacak kurum kazancı kapsamında değerlendirilirken, bu faaliyetler kapsamındaki alacakların tahsilinden sonra oluşan kur farkı, faiz ve benzeri gelirlerin ise söz konusu indirimden yararlanması mümkün değildir.

Kaynak:

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu

İlgili birincil ve ikincil idari düzenlemeler