Transit Ticaret, Millileşmeyen Mal Satışları ve İhraç Kayıtlı Satışlara İlişkin Ödemeler Dövizle Yapılabilir mi?
I.GİRİŞ
Bilindiği üzere 19 Nisan 2022 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yurtiçindeki ödemelerin veya tahsilatların dövizle yapılmamasına karar verilmişti.
Bu yazımızda söz konusu ödemelere ait düzenleme çeşitli yönleriyle ele alınmıştır.
II.İLGİLİ MEVZUAT
28/2/2008 tarihli ve 26801 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğin 8.maddesine göre;
Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri; taşıt satış sözleşmeleri dışında kalan menkul satış sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkündür.
Ancak 19 Nisan 2022 tarihinde yapılan düzenlemeyle ödemelerin/tahsilatların TL cinsinden yapılmasına karar verilmiştir:
“Ancak sözleşme konusu ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi zorunludur.”
III.DÜZENLEMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Buna göre;
1) Kişilerin Türkiye’de yerleşik olması,
2) Satış sözleşmesine konu malın menkul nitelikte olması
Şartıyla fiyatlamalar dövize endeksli olarak yapılabilecek; ancak ödeme veya tahsilatların dövizle yapılması mümkün olmayacaktır.
Diğer taraftan;
“taşıt sözleşmelerine ait ödemeler”
Kapsamda olmayıp dövizle yapılabilir.
IV.İHRAÇ KAYITLI SATIŞLARIN DURUMU
Önceki bölümlerde açıklandığı üzere;
19.04.2022 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 2022-32/66 sayılı Tebliğ ile 2008-32/34 sayılı Tebliğin 8 inci maddesinin 9 numaralı fıkrasına eklenen hüküm ile Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri menkul (ticari mallar dahil her türlü menkul mal) satış sözleşmesi konusu ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi zorunlu hale gelmiştir.
Katma Değer Vergisi (KDV) Kanunu’na göre ihracat işlemleri KDV’den istisnadır. Kanunda bu istisna bir alt aşamaya da sağlanmış, imalatçıların ihraç edilmek kaydıyla ihracatçı firmaya teslimleri için de KDV hesaplanacak ancak tahsil edilmeyecek veya ödenmeyecektir.
Hazine ve Maliye Bakanlığı, 23.06.2022 tarihinde yaptığı duyuruyla ihraç kayıtlı satışlara ait ödemelerin de dövizle değil “TL olarak yapılması” gerektiğini açıklamıştır.
V.TRANSİT TİCARETE AİT ÖDEMELER
Bir uluslararası ticaret şekli olan transit ticaret ihracat ve ithalat rejimine tabi değildir. Bu sebeple hakkında gümrük beyannamesi düzenlenmediği gibi transit ticaret işlemleri vergi, resim, harç istisnası kapsamında değerlendirilmiştir.
Transit ticaret, bir ürünü başka bir ülkeden satın alıp, kendi ülkemizin gümrük sahasına sokmadan başka bir ülkeye satışını ve sevkini gerçekleştirmek olarak ifade edilebilir.
28.02.2008 tarihli ve 26801 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğin 7.maddesine göre “Transit ticaret satış bedellerinin tasarrufu” serbesttir.
Dolayısıyla transit ticaret kapsamındaki ödeme ve tahsilatlar ihtiyari olarak döviz veya Türk Lirası cinsinden yapılabilir.
V.1.Her İki Tarafı Türkiye’de Yerleşik Kimseler Arasındaki Millileşmemiş Mallara Ait Ödemelerin Durumu
Transit ticarette Menkul mal satış sözleşmesinin her iki tarafı Türkiye’de bulunabilmektedir. Bu bağlamda Türkiye’de yerleşik olsalar dahi yurtdışından alınıp yurtdışına satılan mallar için ödemelerin dövizle yapılması mümkündür.
Ancak yurtdışından alınıp Türkiye’ye getirilen ve millileşmeden önce Türkiye’de yerleşik kimselere satış yapılması halinde ödeme ve tahsilatların TL cinsinden yapılması gerekir.
Örnek:
Türkiye’de yerleşik X AŞ, 5.000.000 USD tahıl ürününü Rusya’dan satın alarak gemiyle sevkini gerçekleştirmiştir. Mal sevkiyat halindeyken X AŞ, malı Türkiye’de yerleşik B Ltd Şti’ne 5.150.000 USD’ye satmıştır.
B Ltd Şti, malı 5.325.000 USD’ye Çin’deki X Company’ye satmıştır.
Buna göre;
X AŞ ile B Ltd Şti arasındaki ödeme ve tahsilatların ödemesi döviz cinsinden yapılması mümkündür.
Örnek:
Türkiye’de yerleşik X AŞ, 5.000.000 USD tahıl ürününü Rusya’dan satın alarak gemiyle sevkini gerçekleştirmiştir. Mal sevkiyat halindeyken X AŞ, malı Türkiye’de yerleşik B Ltd Şti’ne 5.150.000 USD’ye satmıştır.
B Ltd Şti, malı millileştirerek Türkiye’ye getirmiştir.
Buna göre;
Söz konusu menkul mal alım-satımına ait ödemelerin ve tahsilatların döviz cinsinden değil Türk Lirası cinsinden yapılması gerekir.
