Anonim Şirketlerde Temsil ve Yönetim Kurulunu Görevden Alma

I.GİRİŞ

6102 sayılı TTK[1] ile bir takım yenilikler getirilmiş; bu yeniliklerden sermeye şirketleri de yönetim kurulu, ortak sayısı vb bazı konularda nasibini almıştır.

Bu yazımızda Anonim Şirketlerde temsil konusunun yanı sıra yönetim kurulu üyeliklerinin sona erdirilmesi irdelenmiştir.

II.AŞ’LERDE[2] TEMSİL

6102 sayılı TTK’nın 365.maddesine göre anonim şirket, yönetim kurulu tarafından yönetilir ve temsil olunur.

Aynı Kanunun 359.maddesine göre anonim şirketlerde yönetim kurulu,

a) Esas sözleşmeyle atanmış veya

b) Genel kurul tarafından seçilmiş

bir veya daha fazla kişiden oluşur.

Bir tüzel kişi yönetim kuruluna üye seçildiği takdirde; tüzel kişiyle birlikte, tüzel kişi adına, tüzel kişi tarafından belirlenen, sadece bir gerçek kişi de tescil ve ilan olunur; ayrıca, tescil ve ilanın yapılmış olduğu, şirketin internet sitesinde hemen açıklanması mecburidir. Tüzel kişi adına sadece, bu tescil edilmiş kişi toplantılara katılıp oy kullanabilir.

Yönetim kurulu üyelerinin ve tüzel kişi adına tescil edilecek gerçek kişinin “tam ehliyetli olmaları” şarttır. Üyeliği sona erdiren sebepler seçilmeye de engeldir.

II.1.Kamunun Temsili

Devlet, il özel idaresi, belediye, köy ile diğer kamu tüzel kişilerinin pay sahibi olduğu şirketlerde, sayılan tüzel kişiler veya bunların gerçek kişi temsilcileri yönetim kuruluna seçilebilir.

Yönetim kurulu üye sayısı ikiden fazla olan şirketlerde üyelerin tamamının aynı kamu tüzel kişisinin temsilcisi olmaması şartıyla kamu tüzel kişisini temsilen birden fazla gerçek kişi yönetim kuruluna seçilebilir. (TTK madde 359)

II.2.Belirli grupların yönetim kurulunda temsil edilmesi

Esas sözleşmede öngörülmek şartıyla belirli pay gruplarına, özellik ve nitelikleriyle belirli bir grup oluşturan pay sahiplerine ve azlığa yönetim kurulunda temsil edilme hakkı tanınabilir. (TTK madde 360)

Bu amaçla, yönetim kurulu üyelerinin, belirli bir grup oluşturan pay sahipleri, belirli pay grupları ve azlık arasından seçileceği esas sözleşmede öngörülebileceği gibi, esas sözleşmede yönetim kurulu üyeliği için aday önerme hakkı da tanınabilir.

Genel kurul tarafından yönetim kurulu üyeliğine önerilen adayın veya hakkın tanındığı gruba ve azlığa mensup adayın haklı bir sebep bulunmadığı takdirde üye seçilmesi zorunludur.

Bu şekilde tanınacak temsil edilme hakkı, halka açık anonim şirketlerde yönetim kurulu üye sayısının yarısını aşamaz. Bağımsız yönetim kurulu üyelerine ilişkin düzenlemeler saklı tutulmuştur.

Bu şekilde yönetim kurulunda temsil edilme hakkı tanınan paylar imtiyazlı sayılmıştır.

II.3.Görev süresi

TTK’nın 362.maddesi uyarınca yönetim kurulu üyeleri en çok üç yıl süreyle görev yapmak üzere seçilir. Esas sözleşmede aksine hüküm yoksa aynı kişi yeniden seçilebilir.

Ancak Kamu Tüzel Kişilerinin Yönetim Kurulunda Temsilini düzenleyen Kanunun 334.madde hükmü saklı tutulmuştur.

Buna göre;

Devlet, il özel idaresi, belediye ve köy ile diğer kamu tüzel kişilerinden birine, esas sözleşmede öngörülecek bir hükümle, pay sahibi olmasalar da, işletme konusu kamu hizmeti olan anonim şirketlerin yönetim kurullarında temsilci bulundurmak hakkı verilebilir.

Bu şekilde Anonim Şirketlerde pay sahibi olan kamu tüzel kişilerinin yönetim kurulundaki temsilcileri, “ancak bunlar tarafından” görevden alınabilir.

Kamu tüzel kişilerinin yönetim kurulundaki temsilcileri, genel kurul tarafından seçilen üyelerin hak ve görevlerini haizdir. Kamu tüzel kişileri, şirket yönetim kurulundaki temsilcilerinin bu sıfatla işledikleri fiillerden ve yaptıkları işlemlerden dolayı şirkete ve onun alacaklılarıyla pay sahiplerine karşı sorumlu olduğu şüphesizdir. Tüzel kişinin rücû hakkı vardır.

II.4.Üyeliğin Boşalması

Kamu tüzel kişileri temsil eden üyeler hariç olmak üzere;

Herhangi bir sebeple bir üyelik boşalırsa, yönetim kurulu, kanuni şartları haiz birini, geçici olarak yönetim kurulu üyeliğine seçip ilk genel kurulun onayına sunar. Bu yolla seçilen üye, onaya sunulduğu genel kurul toplantısına kadar görev yapar ve onaylanması hâlinde selefinin süresini tamamlar. (TTK madde 363)

II.5.Anonim Şirket Yönetim Kurulu Üyeliğinin Kendiliğinden Düşmesi

Yönetim kurulu üyelerinden birinin;

a) İflasına karar verilir veya

b) Ehliyeti kısıtlanır yahut

c) Bir üye üyelik için gerekli kanuni şartları yahut esas sözleşmede öngörülen nitelikleri kaybederse

bu kişinin üyeliği, herhangi bir işleme gerek olmaksızın kendiliğinden sona erer. (TTK madde 363)

Bu husus, kamu tüzel kişilerini temsil eden üye için de geçerlidir.

II.6.AŞ’lerde Temsil Yetkisi ve Temsil Yetkisinin Devri

Esas sözleşmede aksi öngörülmemiş veya yönetim kurulu tek kişiden oluşmuyorsa temsil yetkisi çift imza ile kullanılmak üzere yönetim kuruluna aittir. (TTK madde 370)

Yönetim kurulu, temsil yetkisini bir veya daha fazla murahhas üyeye veya müdür olarak “üçüncü kişilere” devredebilir. Ancak bu durumda “en az bir yönetim kurulu üyesinin temsil yetkisini haiz olması” şarttır.

III.ANONİM ŞİRKETLERDE YÖNETİM KURULUNUN VEYA BİR ÜYENİN GÖREVDEN ALINMASI
III.2.Genel Olarak

Yönetim kurulu üyeleri, esas sözleşmeyle atanmış olsalar dahi, gündemde ilgili bir maddenin bulunması veya gündemde madde bulunmasa bile haklı bir sebebin varlığı hâlinde, genel kurul kararıyla her zaman görevden alınabilirler. (TTK madde 364)

Yönetim kurulu üyesi olan tüzel kişi, kendi adına tescil edilmiş bulunan kişiyi her an değiştirebilir.

Kamu tüzel kişilerinin yönetim kurulundaki temsilcileri, “ancak bunlar tarafından” görevden alınabilir. (TTK madde 334 ve madde 364)

Görevden alınan üyenin tazminat hakkı saklı tutulmuştur.

III.2.Yönetim Kurulunun Görevden Alınması Yetkisi

Yönetim kurulunun bir veya birkaç üyenin yahut tüm üyelerinin görevden alınması rastlanan durumlardır.

TTK’nın 408.maddesinde genel kurulun devredilemez nitelikteki görev ve yetkileri hükme bağlanmış; yönetim kurulu üyelerinin görevden alınmaları da genel kurulun devredilemez yetkileri arasında sayılmıştır.

III.3.Genel Kurul

TTK’nın 409.maddesi uyarınca genel kurullar

a) Olağan ve

b) Olağanüstü

toplanır. Olağan toplantı her faaliyet dönemi sonundan itibaren üç ay içinde yapılır.

Bu toplantılarda;

a) Organların seçimine,

b) Finansal tablolara,

c) Yönetim kurulunun yıllık raporuna,

d) Kârın kullanım şekline,

e) Dağıtılacak kâr ve kazanç paylarının oranlarının belirlenmesine,

f) Yönetim kurulu üyelerinin ibraları ile

g) Faaliyet dönemini ilgilendiren ve gerekli görülen diğer konulara

ilişkin müzakere yapılır, karar alınır.

Gerektiği takdirde genel kurul olağanüstü toplantıya çağrılır.

Aksine esas sözleşmede hüküm bulunmadığı takdirde genel kurul, şirket merkezinin bulunduğu yerde toplanır.

III.4.Genel Kurul Çağrısı: Genel Kurulun Toplanma Şekilleri
III.4.a.Genel Olarak

TTK’nın 410.maddesine göre; genel kurul, süresi dolmuş olsa bile, yönetim kurulu tarafından toplantıya çağrılabilir.

Tasfiye memurları da görevleri ile ilgili konular için, genel kurulu toplantıya çağırabilirler.

Diğer taraftan yönetim kurulunun;

a) Devamlı olarak toplanamaması,

b) Toplantı nisabının oluşmasına imkân bulunmaması veya mevcut olmaması

durumlarında, ticaret mahkemenin izniyle, tek bir pay sahibi genel kurulu toplantıya çağırabilir. Bu durumda mahkemenin kararı kesindir ve tüm tarafları bağlar.

III.4.b. Pay sahiplerinin Genel İstemesi

TTK’nın 411.maddesine göre;

Sermayenin en az onda birini, halka açık şirketlerde yirmide birini oluşturan pay sahipleri, yönetim kurulundan, yazılı olarak gerektirici sebepleri ve gündemi belirterek, genel kurulu toplantıya çağırmasını veya genel kurul zaten toplanacak ise, karara bağlanmasını istedikleri konuları gündeme koymasını isteyebilirler.

Esas sözleşmeyle, çağrı hakkı “daha az sayıda paya sahip pay sahiplerine” de tanınabilir.

Gündeme madde konulması istemi, çağrı ilanının Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde yayımlanmasına ilişkin ilan ücretinin yatırılması tarihinden önce yönetim kuruluna ulaşmış olmalıdır.

Çağrı ve gündeme madde konulması istemi noter aracılığıyla yapılması zorunludur.

Yönetim kurulu çağrıyı kabul ettiği takdirde, genel kurul “en geç kırkbeş gün içinde” yapılacak şekilde toplantıya çağrılır; aksi hâlde çağrı istem sahiplerince yapılır.

III.4.c.Mahkeme Yoluyla Genel Kurul Çağrısı

Pay sahiplerinin çağrı veya gündeme madde konulmasına ilişkin istemleri yönetim kurulu tarafından reddedildiği veya isteme yedi iş günü içinde olumlu cevap verilmediği takdirde “aynı pay sahiplerinin başvurusu üzerine” genel kurulun toplantıya çağrılmasına şirket merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesi karar verebilir.

Mahkeme toplantıya gerek görürse, gündemi düzenlemek ve Kanun hükümleri uyarınca çağrıyı yapmak üzere bir kayyım atar.

Kararında kayyımın, görevlerini ve toplantı için gerekli belgeleri hazırlamaya ilişkin yetkilerini gösterir. Zorunluluk olmadıkça mahkeme dosya üzerinde inceleme yaparak karar verir. Karar kesindir.

IV.SONUÇ

Görüldüğü üzere TTK, anonim şirketlerde temsil yetkisini esas itibariyle yönetim kuruluna vermiş, yönetim kurulunun görevden alınmasını devredilemez yetki olarak Genel Kurul organına tanımıştır.

Genel Kurulun bu görevini ve yetkisini yerine getirirken;

a) Yönetim kurulu aracılığıyla uzlaşma ile yapmasını düzenlemiş,

b) Ancak uzlaşmazlık halinde ticaret mahkemesi ve küçük pay sahiplerinin çağrısıyla

Yapılmasını sağlayarak sürdürülebilirliği temin etmiştir.

KAYNAK:

6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu

İlgili İdari Düzenlemeler

[1] Türk Ticaret Kanunu

[2] Anonim Şirket