Vergi Denetim Kurulu Danışma Komisyonu ve Alınan Kararlar-1

I.GİRİŞ

Vergi inceleme görevlerinin yürütülmesinde uygulama birliğini sağlamak ve mevzuat hükümlerinin uygulanmasına ilişkin ortaya çıkan tereddütlü hususları gidermek amacıyla görüş bildirmek üzere Vergi Denetim Kurulu bünyesinde Danışma Komisyonu kurulmuş olup bu Komisyonun çalışma usul ve esaslarını belirleyen Vergi Denetim Kurulu Danışma Komisyonu Yönetmeliği ise 07.04.2021 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 228’inci maddesinin yedinci fıkrasına dayanılarak kurulan Vergi Denetim Kurulu Danışma Komisyonu (Danışma Komisyonu) vergi incelemelerinde uygulama birliğini sağlamayı, koordinasyonu sağlamayı, mevzuatta farklı görüş ayrılıklarını ortadan kaldırmayı, Rapor Değerlendirme Komisyonları ile Vergi müfettişleri arasındaki ihtilafları azaltmayı hedeflemiştir.

Bilindiği üzere 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 134’üncü maddesinde; vergi incelemesinden maksadın, ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunun araştırmak tespit etmek ve sağlamak olduğu hüküm altına alınmıştır. Yine aynı Kanun’un 140’ıncı maddesinin 1’inci fıkrasının (5) numaralı bendi gereğince  vergi incelemesi yapanlar vergi kanunlarıyla ilgili Cumhurbaşkanı kararı, yönetmelik, genel tebliğ ve sirkülere aykırı vergi inceleme raporu düzenleyemezler.

Öte yandan Vergi Müfettişleri ile Vergi Müfettiş Yardımcıları tarafından düzenlenen vergi inceleme raporları, işleme konulmak üzere ilgili vergi dairesine tevdi edilmeden önce, meslekte on yılını tamamlamış en az üç Vergi Müfettişinden oluşturulacak rapor değerlendirme komisyonları tarafından vergi kanunları ile bunlara ilişkin Cumhurbaşkanı kararı, yönetmelik, genel tebliğ, sirküler ve özelgelere uygunluğu yönünden değerlendirilir. İncelemeyi yapanla komisyon arasında uyuşmazlık oluşması halinde uyuşmazlığa konu vergi inceleme raporları üst değerlendirme mercii olarak, Maliye Bakanlığınca belirlenen tutarları aşan tarhiyat önerisi içeren vergi inceleme raporları ise doğrudan, Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı bünyesinde bir Başkan Yardımcısının başkanlığında dört grup başkanından oluşan beş kişilik merkezi rapor değerlendirme komisyonu tarafından vergi kanunları ile bunlara ilişkin Cumhurbaşkanı kararı, yönetmelik, genel tebliğ, sirküler ve özelgelere uygunluğu yönünden değerlendirilir. İncelemeyi yapanlar, bu komisyon tarafından yapılacak değerlendirmeye uygun olarak düzenleyecekleri vergi inceleme raporlarını işleme konulmak üzere bağlı oldukları birime tevdi ederler.

1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 228’inci maddesinin yedinci fıkrasında “Vergi inceleme görevlerinin yürütülmesinde uygulama birliğini sağlamak ve mevzuat hükümlerinin uygulanmasına ilişkin ortaya çıkan tereddütlü hususları gidermek amacıyla Vergi Denetim Kurulu Başkanlığına görüş bildirmek üzere Danışma Komisyonu kurulabilir. Danışma Komisyonunun oluşturulması ile çalışma usul ve esasları yönetmelikle belirlenir.” İfadelerine yer verilmiş olup anılan hükümler gereğince kurulan Danışma Komisyonun kuruluşu, usul ile esasları ve söz konusu komisyonca alınan kararlar bu yazımızda kaleme alınmıştır.

II.VERGİ DENETİM KURULU DANIŞMA KOMİSYONU
II.1.Kuruluşu

1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 228’inci maddesinin yedinci fıkrası gereğince kurulan Komisyon, bir başkan ile on asıl ve beş yedek üyeden oluşur.

Başkan ve üyeler ile Başkanın yokluğunda Başkan yerine görev yapacak olan ve üyeler arasından seçilecek olan Başkan vekili, Vergi Denetim Kurulu Başkanı tarafından belirlenir. Komisyon Başkanı ve üyeleri vergi müfettişliği mesleğinde en az sekiz yıl hizmeti bulunanlar arasından belirlenir.  Komisyon üyeliği süresi bir yıldır. Süresi biten üye yeniden görevlendirilebilir. Herhangi bir sebeple üyelikten ayrılanların yerine yeni üyeler belirlenir.

Komisyon Başkanının önerisi üzerine vergi müfettişliği mesleğinde en az altı yıl hizmeti bulunanlar arasından yeterli sayıda raportör Kurul Başkanı onayı ile görevlendirilir.

II.2.Görevi

Komisyonun görevi, vergi inceleme görevlerinin yürütülmesi sırasında mevzuat hükümlerinin uygulanmasına ilişkin olarak ortaya çıkan tereddütlü hususları Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı’nın talebi üzerine gündeme alarak görüşmek ve ortaya çıkan çoğunluk görüşünü karara dönüştürerek Başkanlığa bildirmektir.

II.3.Çalışma Usul ve Esasları

Komisyonda görüşülmek üzere gündeme alınması Vergi Denetim Kurulu Başkanlığınca talep edilen konular komisyon Başkanına yazıyla iletilir.

Vergi Denetim Kurulu Başkanı, uygulama birliğinin sağlanması ve mevzuat hükümlerinin uygulanmasına ilişkin her türlü konunun Komisyonun gündeme alınarak görüş bildirilmesini isteyebilir.

Mevzuat hükümlerinin uygulanmasına ilişkin tereddüt bulunmayan konuların Komisyona intikal ettirilmemesi esastır. Vergi mükellefleri ve sorumluları Komisyondan görüş talep edemez. VDK Daire Başkanlıkları ve Vergi Müfettişleri Komisyondan doğrudan görüş talep edemez. Komisyonda görüşülüp karara bağlanan konuların mevzuatta değişiklik olmadığı sürece tekrar Komisyona getirilmemesi esastır. Ancak, Vergi Denetim Kurulu Başkanlığınca gerekli görülen hallerde, evvelce karara bağlanmış olan konular Komisyonda yeniden incelenir.

Komisyon, Başkan ve üye tam sayısının salt çoğunluğu ile toplanır. Üyelerin toplantılara devam durumları Başkan tarafından bir cetvel tutulmak suretiyle izlenir. Devam durumunu gösteren bu cetveller, aylık olarak Başkanlığa gönderilir. Toplantı, Başkan tarafından yapılan yoklamada, toplantı yeter sayısı kadar üyenin hazır bulunduğu tespit edildikten sonra açılır.

Toplantı açıldığında Başkan, gündem ve usul hakkında konuşmak istediğini bildiren üyelere görüşmelere başlamadan önce söz verebilir. Başkan, gündem ve usul hakkında konuşmak isteyen üyelerin sayısını ve konuşma sürelerini sınırlayabilir.

Toplantı başında raportör tarafından, görüşülecek konuya ilişkin hazırlanan rapor çerçevesinde Komisyona açıklama yapılır. Bu açıklamadan sonra, söz almak isteyen üyeler Başkan tarafından tespit edilir. Üyelere, söz isteme sırasına göre söz verilir. Konuşmalar Başkana hitaben yapılır. Başkan, her zaman söz hakkına sahip olup, gerektiğinde açıklama yapması veya sorulara cevap vermesi için raportöre sıraya tabi olmaksızın söz verebilir.

Başkan, toplantıya gözlemci sıfatıyla katılanlara söz istediklerinde ya da gerek gördüğünde söz verebilir veya tartışılan konu hakkındaki görüşlerini beyan etmelerini isteyebilir.

Toplantı sırasında, raportör tarafından düzenlenen raporda konunun yeterince işlenmediğinin anlaşılması veya görüşmeler sonucunda konunun yeteri kadar açıklığa kavuşturulamaması durumlarında Başkan, konunun bir başka toplantıda tekrar görüşülmesini oylamaya sunabilir.

Başkan tarafından, görüşmelerin yeterli olduğu ve konunun yeterince açıklığa kavuşturulduğu hususunda Komisyonda genel bir kanaat oluştuğu görüldüğünde, ağırlık kazanan görüşlerin oylanmasına geçilir.

Konu Komisyonda yeteri kadar görüşüldükten sonra, ağırlık kazanan görüşlerin özet metinleri, oylamaya geçilmeden önce Başkan tarafından Komisyona okunur veya raportöre okutturulur. Toplantı anında ikiden fazla görüş olması halinde, en fazla oyu alan iki görüş, eşitlik halinde ise Başkanın belirleyeceği görüşler tekrar oylamaya sunulur. Oylamaya geçildikten sonra oylanacak görüşler dışında başka bir görüş ileri sürülemez. Oylamada çekimser oy verilemez.

Toplantıya gözlemci sıfatıyla katılanlar oy kullanamaz. Komisyonda kararlar toplantıya katılanların oy çokluğu ile alınır. Oyların eşit olması halinde Başkanın taraf olduğu görüş çoğunlukta sayılır. Başkan ile üyelerin mazeretleri nedeniyle toplantılara katılamamaları durumunda, asıl üyelerin yerine katılan yedek üyeler asıl üyeler gibi oy kullanır. Asıl üyelerin yerine katılan yedek üyelerin sonraki toplantıya katılıp katılmayacağına Başkan karar verir.

II.4.Danışma Komisyonu Kararları ve Sonuçları

Görüşülen konulara ilişkin sonuçlar, gerekçeli bir kararla belli edilir. Kararlarda, Komisyon tarafından kabul edilmemiş karşı görüşlere de gerekçeleriyle birlikte yer verilir. Başkan ve üyelerce imzalanan kararlar sekretarya tarafından Başkanlığa gönderilir.

Vergi Denetim Kurulu Başkanı tarafından onaylanan kararlar, onaylandığı veya onayda belirtilen tarihte yürürlüğe girer. Başkanlık bünyesinde kurulan komisyonlar ve Vergi Müfettişleri, onaylanan kararlar doğrultusunda işlem tesis etmek zorundadırlar. Kurul Başkanı tarafından gerekli görülen kararlar Bakan onayına sunulabilir.

III.DANIŞMA KOMİSYONUNDA ALINAN KARARLAR

Vergi Denetim Kurulu Danışma Komisyonu ilk toplantısını 20.12.2021 tarihinde gerçekleştirmiş olup 8 konuda karar bildirmiştir. Aşağıda Danışma Komisyonu tarafından 20.12.2021 tarihinde alınan kararlara yer verilmiştir.

III.1.İlişkili Kişilere Kullandırılan Borçlar İçin Faiz Hesaplanmasında Dikkate Alınacak Oran

Danışma Komisyonu’nun 2021/DK-1/1 sayılı kararı transfer fiyatlandırması incelemelerinde mükellefin ortaklarına veya ilişkili kişilerine para kullandırdığı durumlarda iç emsalin olmaması halinde hesaplamada dikkate alınacak faiz oranın tespitine ilişkindir. Danışma Komisyonu’nun 2021/DK-1/1 sayılı Kararına aşağıda yer verilmiştir.

Konu: Transfer fiyatlandırması incelemelerinde mükellefin ortaklarına veya ilişkili kişilerine para kullandırdığı durumlarda iç emsal yok ise Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından ilan edilen bankalarca açılan ticari kredilere uygulanan ağırlıklı ortalama faiz oranının, kullandırılan döviz cinsinin mezkûr ilanda yer almaması halinde ise bankalardan alınan faiz oranı bilgilerinin dış emsal olarak dikkate alınması gerektiği hakkında.

Karar: Transfer fiyatlandırması incelemelerinde mükellefin ortaklarına veya ilişkili kişilerine para kullandırdığı durumlarda iç emsal yok ise Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından ilan edilen bankalarca açılan ticari kredilere uygulanan ağırlıklı ortalama faiz oranının, kullandırılan döviz cinsinin mezkûr ilanda yer almaması halinde ise bankalardan alınan faiz oranı bilgilerinin dış emsal olarak dikkate alınması gerekmektedir.

III.2.Transfer Fiyatlandırması Kapsamında Yapılan Eleştiride Fatura Düzenlenmediğinden Bahisle özel Usulsüzlük Cezasının Kesilmeyeceği

Danışma Komisyonu’nun 2021/DK-1/2 sayılı kararı transfer fiyatlandırması kapsamında yapılan eleştiride fatura düzenlenmediğinden bahisle özel usulsüzlük cezasının kesilmeyeceğine ilişkindir. Danışma Komisyonu’nun 2021/DK-1/2 sayılı Kararına aşağıda yer verilmiştir.

Konu: İşleme ait bedelin emsale aykırı olduğu yönünde yapılan değerlendirme sonrası, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 13’üncü maddesi veya 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 27’nci maddesi kapsamında yapılan eleştirilerde, faturanın eksik düzenlendiğinden ya da hiç düzenlenmediğinden hareketle 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 353’üncü maddesinin 1’inci fıkrası hükmü kapsamında özel usulsüzlük cezasının kesilmemesi gerektiği hakkında.

Karar: İşleme ait bedelin emsale aykırı olduğu yönünde yapılan değerlendirme sonrası, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 13’üncü maddesi veya 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 27’nci maddesi kapsamında yapılan eleştirilerde, faturanın eksik düzenlendiğinden ya da hiç düzenlenmediğinden hareketle 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 353’üncü maddesinin 1’inci fıkrası hükmü kapsamında özel usulsüzlük cezasının kesilmemesi gerekmektedir.

III.3.Devreden KDV’ye Yönelik Vergi Müfettişlerince Yapılacak Düzeltmeler

Danışma Komisyonu’nun 2021/DK-1/3 sayılı kararı yapılan inceleme sonucunda mükellefin devreden KDV’sine yönelik düzeltmelerin kim tarafından yapılacağına ilişkindir. Danışma Komisyonu’nun 2021/DK-1/3 sayılı Kararına aşağıda yer verilmiştir.

Konu: Devreden katma değer vergisine yönelik düzeltme işlemlerinin; incelenen dönemi takip eden dönemden rapor tarihinin içinde bulunduğu vergilendirme dönemine kadar ödenecek veya haksız iade edilen KDV çıkması halinde Vergi Müfettişi tarafından, belirtilen dönemlerde ödenecek veya haksız iade edilen KDV çıkmaması halinde Vergi Dairesi Müdürlüğünce yerine getirilmesi hakkında.

Karar: Devreden katma değer vergisine yönelik düzeltme işlemlerinin; mükellefin devreden Katma Değer Vergisinin azaltılması sonucu, incelenen dönemi takip eden dönemden rapor tarihinin içinde bulunduğu vergilendirme dönemine kadar ödenecek veya haksız iade edilen KDV çıkması halinde incelemeyi yürüten Vergi Müfettişi tarafından her hesap dönemi/takvim yılı için ayrı rapor düzenlenmek suretiyle yapılması; belirtilen dönemlerde ödenecek veya haksız iade edilen KDV çıkmaması halinde müteakip dönem düzeltme işlemlerinin Vergi Dairesi Müdürlüğünce yerine getirilmesi gerekmektedir.

III.4.Bilerek Sahte Belge Kullanmalarda Maliyetlerin Reddedilmesi Halinde Özel Usulsüzlük Cezasının Kesilmeyeceği

Danışma Komisyonu’nun 2021/DK-1/4 sayılı kararı bilerek sahte belge kullanılması ve maliyetlerin de reddedilmesi halinde 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 353’üncü maddesinin 1’inci fıkrası gereğince fatura alınmadığından bahisle özel usulsüzlük cezasının kesilmeyeceğine yöneliktir. Danışma Komisyonu’nun 2021/DK-1/4 sayılı Kararına aşağıda yer verilmiştir.

Konu: Sahte belgenin bilerek kullanıldığı yönünde yapılan değerlendirme sonrası, hem kurumlar/gelir vergisi (gider veya maliyetlerin kabul edilmemesi) hem de katma değer vergisi (indirimlerin reddi) yönünden eleştiri yapılması durumunda 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 353’üncü maddesinin 1’inci fıkrası hükmü kapsamında özel usulsüzlük cezasının kesilmemesi gerektiği hakkında.

Karar: Belge konusu mal ve/veya hizmetin gerçekten alınmadığı ve sahte belgenin bilerek kullanıldığı yönünde yapılan değerlendirme sonrası, hem kurumlar/gelir vergisi (gider veya maliyetlerin kabul edilmemesi) hem de katma değer vergisi (indirimlerin reddi) yönünden eleştiri yapılması durumunda, faturanın hiç düzenlenmediğinden hareketle 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 353’üncü maddesinin 1’inci fıkrası hükmü kapsamında özel usulsüzlük cezasının kesilmemesi gerekmektedir.

III.5.Bilerek Sahte Belge Kullanmalarda Maliyetlerin Kabul Edilmesi Halinde Özel Usulsüzlük Cezasının Kesilmesi Gerektiği

Danışma Komisyonu’nun 2021/DK-1/5 sayılı kararı bilerek sahte belge kullanılması ve maliyetlerin de kabul edilmesi halinde 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 353’üncü maddesinin 1’inci fıkrası gereğince fatura alınmadığından bahisle özel usulsüzlük cezasının kesilmesi gerektiğine yöneliktir. Danışma Komisyonu’nun 2021/DK-1/5 sayılı Kararına aşağıda yer verilmiştir.

Konu: Sahte belgenin bilerek kullanıldığı yönünde yapılan değerlendirme sonrası, kurumlar/gelir vergisi yönünden bir eleştiri yapılmayarak (gider veya maliyetlerin kabul edilmesi) sadece katma değer vergisi yönünden bir eleştiri yapılması (indirimlerin reddi) durumunda 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 353’üncü maddesinin 1’inci fıkrası hükmü kapsamında özel usulsüzlük cezasının kesilmesi gerektiği hakkında.

Karar: Belge konusu mal ve/veya hizmetin gerçekte alındığı ve sahte belgenin bilerek kullanıldığı yönünde yapılan değerlendirme sonrası, kurumlar /gelir vergisi yönünden bir eleştiri yapılmayarak (gider veya maliyetlerin kabul edilmesi) sadece katma değer vergisi yönünden bir eleştiri yapılması (indirimlerin reddi) durumunda 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 353’üncü maddesinin 1’inci fıkrası hükmü kapsamında özel usulsüzlük cezasının kesilmesi gerekmektedir.

III.6.Bilmeden Sahte Belge Kullanmalarda Özel Usulsüzlük Cezasının Kesilmeyeceği

Danışma Komisyonu’nun 2021/DK-1/6 sayılı kararı bilmeden sahte belge kullanılması yönünde değerlendirme yapılması halinde 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 353’üncü maddesinin 1’inci fıkrası gereğince fatura alınmadığından bahisle özel usulsüzlük cezasının kesilmeyeceğine yöneliktir. Danışma Komisyonu’nun 2021/DK-1/6 sayılı Kararına aşağıda yer verilmiştir.

Konu: Sahte belgenin bilmeden kullanıldığı yönünde yapılan değerlendirme sonrası, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 353’üncü maddesinin 1’inci fıkrası hükmü kapsamında özel usulsüzlük cezasının kesilmemesi gerektiği hakkında.

Karar: Sahte belge kullanma incelemelerinde sahte belgenin bilmeden kullanıldığı yönünde yapılan değerlendirme sonrası, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 353’üncü maddesinin 1’inci fıkrası hükmü kapsamında özel usulsüzlük cezasının kesilmemesi gerekmektedir.

III.7.Hakkında Sahte Belge Kullanmadan Dolayı Vergi Suçu Raporu Yazılan Mükellefin Tekrardan Sahte Belge Kullanması Halinde Yeniden Vergi Suçu Raporunun Yazılacağı

Danışma Komisyonu’nun 2021/DK-1/7 sayılı kararı hakkında sahte belge kullanmadan dolayı vergi suçu raporu yazılan mükellefin tekrardan sahte belge kullanması halinde yeniden vergi suçu raporunun yazılacağına yöneliktir. Danışma Komisyonu’nun 2021/DK-1/7 sayılı Kararına aşağıda yer verilmiştir.

Konu: Daha önce yapılan incelemelerde sahte belge kullanımı sebebiyle hakkında vergi suçu raporu düzenlenmiş olan mükellef ile ilgili olarak daha sonra aynı yılda başka mükelleften yine sahte belge kullandığının tespiti halinde 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 367’nci maddesi gereğince yeni bir vergi suçu raporu düzenlenmesi gerektiği hakkında.

Karar: Daha önce yapılan incelemelerde sahte belge kullanımı sebebiyle hakkında vergi suçu raporu düzenlenmiş olan mükellef ile ilgili olarak daha sonra aynı yılda başka mükelleften yine sahte belge kullandığının ve bu belgeleri bilerek (kasten) kullandığının tespit edilmesi halinde 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 367’nci maddesi gereğince yeni bir vergi suçu raporu düzenlenmesi gerekmektedir.

III.8.Hakkında Defter Belge İbraz Etmemeden Dolayı Vergi Suçu Raporu Yazılan Mükellefin Tekrardan Bu Fiili İşlemesi Halinde Yeniden Vergi Suçu Raporunun Yazılacağı

Danışma Komisyonu’nun 2021/DK-1/8 sayılı kararı hakkında defter belge ibraz etmemeden dolayı vergi suçu raporu yazılan mükellefin tekrardan bu fiili işlemesi halinde yeniden vergi suçu raporunun yazılacağına yöneliktir. Danışma Komisyonu’nun 2021/DK-1/8 sayılı Kararına aşağıda yer verilmiştir.

Konu: Daha önce yapılan incelemelerde defter ve belge ibraz edilmemesi sebebiyle vergi suçu raporu düzenlenmiş olan mükellef ile ilgili aynı yıla ilişkin farklı bir inceleme nedeniyle yine defter ve belge ibraz edilmezse 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 367’nci maddesi gereğince yeni bir vergi suçu raporu düzenlenmesi gerektiği hakkında.

Karar: Daha önce yapılan incelemelerde defter ve belge ibraz edilmemesi sebebiyle vergi suçu raporu düzenlenmiş olan mükellef ile ilgili aynı yıla ilişkin farklı bir inceleme nedeniyle yine defter ve belge ibraz edilmezse 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 367’nci maddesi gereğince yeni bir vergi suçu raporu düzenlenmesi gerekmektedir.

IV.SONUÇ

1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 228’inci maddesinin yedinci fıkrası gereğince; Vergi inceleme görevlerinin yürütülmesinde uygulama birliğini sağlamak ve mevzuat hükümlerinin uygulanmasına ilişkin ortaya çıkan tereddütlü hususları gidermek amacıyla Vergi Denetim Kurulu Başkanlığına görüş bildirmek üzere kurulan Danışma Komisyonu’nun 20.12.2021 tarihli ilk toplantısında alınan kararlara bu yazımızda yer verilmiştir.

İkinci defa 08.06.2022 tarihinde toplanan Danışma Komisyonu’nun kararlarına ise başka yazımızda yer verilecektir.