Vade Farkı Faturalarının Vergi Mevzuatındaki Yeri

I.GİRİŞ

Ticari ve sınai faaliyetlerde vadeye tekabül eden süreler risk değerlendirmesi kapsamında fiyatlandırılabilmekte ayrı veya satışa ilişkin fatura ile beraber faturalandırmaktadır.

Bilinen tanımıyla vade farkı; ticari işlemlerde alıcının belirlenen vadede ödeme yap(a)maması durumunda satıcı tarafından talep edilen ek bedeli/maliyeti ifade eder.

Bu yazımızda vade faturaları her iki durum bakımından değerlendirilmiştir.

II.YASAL MEVZUAT
II.1.Vergi Usul Kanunu

213 sayılı VUK’nun 229.maddesine göre; satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilmek üzere fatura düzenlenmesi zorunludur.

Aynı Kanunun 274.maddesine göre emtia, maliyet bedeliyle değerlenir.

Söz konusu Kanunun 262.maddesine göre; maliyet bedeli, iktisadi bir kıymetin iktisap edilmesi veyahut değerinin artırılması münasebetiyle yapılan ödemelerle bunlara müteferri bilumum giderlerin toplamını ifade eder.

Vergi Usul Kanunun 262.maddesinin (c) bendinde İktisadi kıymetin finansmanında kullanılan kredilere ait faiz giderleri ve bunlara ilişkin kur farklarının; emtiada emtianın stoklara girdiği tarihe kadar kısmının maliyet bedeline dâhil edileceği hükme bağlanmıştır.

Diğer taraftan aynı bendin parantez içi hükmüyle “faiz giderleri ile kur farklarının diğer kısımlarını maliyet bedeline ithal etmekte veya genel giderler arasında göstermekte” mükellefler serbest bırakılmıştır.

II.2.Kurumlar Vergisi Kanunu

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunun 6.maddesine göre; kurumlar vergisi, mükelleflerin bir hesap dönemi içinde elde ettikleri safî kurum kazancı üzerinden hesaplanır. Safî kurum kazancının tespitinde, Gelir Vergisi Kanununun ticarî kazanç hakkındaki hükümleri uygulanır.

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunun 37.maddesine göre; her türlü ticari ve sınai faaliyetlerden doğan kazançlar ticari kazançtır.

Aynı Kanunun 38.maddesinde yapılan düzenlemeye göre;

Bilanço esasına göre ticari kazanç, teşebbüsdeki öz sermayenin hesap dönemi sonunda ve başındaki değerleri arasındaki müsbet farktır. Bu dönem zarfında sahip veya sahiplerce:

1. İşletmeye ilave olunan değerler bu farktan indirilir;
2. İşletmeden çekilen değerler ise farka ilave olunur.

Ticari kazancın bu suretle tespit edilmesi sırasında, Vergi Usul Kanunu’nun değerlemeye ait hükümleri ile bu kanunun 40 ve 41’inci maddeleri hükümlerine uyulur.

Buna göre;

Satışlara ait vade farkları gelir; alışlara ait vade farkları ise maliyet yahut gider mahiyetindedir.

II.3.Katma Değer Vergisi

3065 sayılı KDV Kanunun 20.maddesine göre;

Teslim ve hizmet işlemlerinde matrah, bu işlemlerin karşılığını teşkil eden bedeldir. Bedel deyimi, malı teslim alan veya kendisine hizmet yapılan veyahut bunlar adına hareket edenlerden bu işlemler karşılığında her ne suretle olursa olsun alınan veya bunlarca borçlanılan para, mal ve diğer suretlerde sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaat, hizmet ve değerler toplamını ifade eder.

KDV Kanunun 24.maddesinin (c) bendinde vade farkı, fiyat farkı, kur farkı, faiz, prim gibi çeşitli gelirler ile servis ve benzer adlar altında sağlanan her türlü menfaat, hizmet ve değerlerin KDV Matrahına dâhil olduğu hükme bağlanmıştır.

Buna göre; ister mal/hizmet işlemine ait faturayla beraber ister daha son faturalandırılsın; vade farkları üzerinden KDV hesaplanması gerekir.

III.KONUYA İLİŞKİN ÖRNEKLER
ÖRNEK: Mal Alımı

Bay (A), 01.02.2024 tarihinde 1.000.000,00 TL bedelle mal almıştır. Mal aynı tarihte teslim alınmıştır. Malın bedeli 2 ay sonra 01.04.2024 tarihinde ödenecek olup vadeye tekabül eden tutar birim fiyata dâhil edilerek faturası düzenlenmiştir. (KDV Oranı % 20)

Buna göre Bay (A), aşağıdaki şekilde muhasebe kayıtlarını yapacaktır.

ÖRNEK: Mal Alımı

Bay (A), 01.02.2024 tarihinde 1.000.000,00 TL bedelle mal almıştır. Malın bedeli 2 ay sonra 01.04.2024 tarihinde ödenecek olup vadeye tekabül eden tutar birim fiyata dâhil edilerek faturası düzenlenmiştir. (KDV Oranı % 20)

Bay (A), 01.04.2024 tarihinde satıcıya başvurarak 2 ay daha vade almıştır. Yeni vade için % 7 +KDV oranı üzerinden vade farkı (70.000,00 TL +KDV) üzerinde anlaşmış ve vade farkı faturası düzenlenmiştir.

Buna göre Bay (A), aşağıdaki şekilde muhasebe kayıtlarını yapacaktır.

Bay (A)’nın vade farkını 153 Ticari Mallar hesabı yerine 780 Finansman Giderleri hesabında takip etme olanağı da bulunmaktadır.

ÖRNEK: Mal Satışı

Bay (A), 01.02.2024 tarihinde 1.000.000,00 TL bedelle mal satmıştır. Mal aynı tarihte teslim edilmiştir. Malın bedeli 2 ay sonra 01.04.2024 tarihinde ödenecek olup vadeye tekabül eden tutar birim fiyata dâhil edilerek faturası düzenlenmiştir. (KDV Oranı % 20)

Buna göre Bay (A), aşağıdaki şekilde muhasebe kayıtlarını yapacaktır.

ÖRNEK: Mal Satışı

Bay (A), 01.02.2024 tarihinde 1.000.000,00 TL bedelle mal satmıştır. Mal aynı tarihte teslim edilmiştir. Malın bedeli 2 ay sonra 01.04.2024 tarihinde ödenecek olup vadeye tekabül eden tutar birim fiyata dâhil edilerek faturası düzenlenmiştir. (KDV Oranı % 20)

Alıcı, Bay (A)’ya 01.04.2024 tarihinde başvurarak 2 ay daha vade almıştır. Yeni vade için % 7 +KDV oranı üzerinden vade farkı (70.000,00 TL +KDV) üzerinde anlaşmış ve vade farkı faturası düzenlenmiştir.

Buna göre Bay (A), aşağıdaki şekilde muhasebe kayıtlarını yapacaktır.

Bay (A), vade farkı faturasını 600 Yurtiçi Satışlar hesabı yerine 602 Diğer Gelirler hesabında yahut 642 Faiz Gelirleri hesabında da takip edebilir.

Kaynak:

213 sayılı Vergi Usul Kanunu

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu

3065 sayılı KDV Kanunu