BOBİ FRS’ye Göre Nakit Akış Tablosunun Sunulması

I. GENEL

BOBİ FRS Nakit Akış Tablosunun hazırlanmasına ilişkin esasların açıklanması bu Sirkülerin konusunu teşkil etmektedir.

Nakit Akış Tablosunda yer alması gereken bilgiler ve bu bilgilerin ne şekilde sunulacağı BOBİ FRS’de ayrıntılı olarak düzenlenmiştir.

Nakit Akış Tablosu, işletmenin bir raporlama dönemi içindeki nakit veya nakit benzerlerindeki giriş ve çıkışları, bunların kaynaklarını ve kullanım yerlerini gösteren tablodur.

Nakit Akış Tablosunda nakit ve nakit benzerlerindeki giriş ve çıkışlar;

1. Esas faaliyetler,
2. Yatırım faaliyetleri ve
3. Finansman faaliyetleri

itibarıyla ayrı olarak gösterilmesi gerekir.

Nakit Akış Tablosu, münferit başka bir ifadeyle konsolide olmayan finansal tablolar sunan işletmeler tarafından BOBİ FRS Ek 4’teki örneğe, konsolide finansal tablolar sunan işletmeler tarafından ise BOBİ FRS Ek 8’deki örneğe uygun olarak sunulur.

Örneklerde yer alan biçimsel yapıya uygun olmak şartıyla işletmelerin Nakit Akış Tablolarını istedikleri ayrıntıda sunmaları mümkün kılınmış ve işletmeler bu konuda serbest bırakılmıştır.

II. NAKİT ve NAKİT BENZERLERİ KAVRAMLARI

Nakit, işletmedeki nakit ile vadesiz mevduatı ifade etmektedir.

Nakit benzerleri, tutarı belirli bir nakde kolayca çevrilebilen ve değerindeki değişim riski önemsiz olan kısa vadeli ve yüksek likiditeye sahip yatırımlar olarak tanımlanmıştır.

Nakit benzerleri, BOBİ FRS’de yatırım veya diğer amaçlardan ziyade “kısa vadeli nakit taahhütlerinin” yerine getirilmesi amacıyla elde tutulan değerler olarak belirtilmiştir.

Bir yatırım kısa vadeye sahip olduğunda genellikle nakit benzeri olarak nitelendirilmiştir.

Örneğin; edinim tarihinden itibaren üç ay veya daha kısa bir vadeli olup elde tutulan nakit taahhütleri “NAKİT BENZERLERİ” olarak kabul edilmiştir.

Nakit ve nakit benzerlerinin işletmeye girişleri ve işletmeden çıkışları nakit akışlarını oluşturur.

Ancak nakit ve nakit benzerleri arasındaki hareketler nakit akışı olarak nitelendirilmez.

II.A. Özkaynak Araçlarının Durumu

BOBİ FRS’de nakit akış tablosu bakımında nakit akışları felsefe olarak esas faaliyetlerden, yatırım faaliyetlerinden ve finansman faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akışlarını kabul ettiğinden;

“özkaynak araçları” genellikle nakit benzeri olarak değerlendirilmemiştir.

II.B. Kredili Cari Hesapların Durumu

Bankalar nezdindeki kredili cari mevduat hesabı borçlanmaya benzediğinden genellikle finansman faaliyeti olarak nitelendirilir.

Ancak talep üzerine geri ödenebilecek olmaları ve işletmenin nakit yönetiminin ayrılmaz bir parçasını oluşturmaları durumunda, söz konusu cari hesaplar nakit ve nakit benzerlerinin bir bileşeni olarak değerlendirilmiştir.

III. NAKİT AKIŞ TABLOSUNUN UNSURLARI ve SUNUMU

Yukarıda da ifade edildiği üzere BOBİ FRS’ye göre ilgili döneme ilişkin nakit akışları;

1. Esas faaliyetlerden,
2. Yatırım faaliyetlerinden ve
3. Finansman faaliyetlerinden

kaynaklanan nakit akışları şeklinde sınıflandırılarak Nakit Akış Tablosunda, sunulur.

III.A. Esas Faaliyetlerden Kaynaklanan Nakit Akışları

BOBİ FRS’ye göre esas faaliyetler, işletme bakımından hasılat oluşturan ana faaliyetleridir.

Ayrıca işletmenin yatırım ve finansman faaliyeti olarak nitelendirilmeyen diğer faaliyetleri de esas faaliyet olarak kabul edilmiştir.

Esas faaliyetlerden kaynaklanan nakit akışları, genellikle etkileri kâr veya zarara yansıtılan işlem ve olayların sonucu olarak ortaya çıkar.

BOBİ FRS esas faaliyetlerden kaynaklanan nakit akışlarına örnek vermemiştir, ancak TMS/TFRS TMS 7 Standardında örnekler verilmiştir (TMS 7 Paragraf 14). Bu örnekler BOBİ FRS için de esas itibariyle geçerlidir:

• Mal satışından ve hizmet sunumundan elde edilen nakit tahsilatlar: Örnek teşkil etmesi bakımından TMS’ye göre 600, 601, 602 gibi hesaplara kayıt edilen değerlere ilişkin nakit akışlar BOBİ FRS’de esas faaliyetlerden kaynaklı nakit akışları olarak değerlendirilir.
• Fikri mülkiyet lisansı, ücret, komisyon ve diğer hasılat türlerinden elde edilen nakit tahsilatlar,
• Mal ve hizmetler için tedarikçilere yapılan nakit ödemeler,
• Çalışanlara ve çalışanlar adına yapılan nakit ödemeler,
• Sigorta şirketinin; primler ve tazminatlar, yıllık ödemeler (iratlar) ve poliçeyle ilgili diğer faydalara ilişkin nakit tahsilatları ve nakit ödemeleri,
• Özel olarak finansman veya yatırım faaliyetleriyle ilişkilendirilemediği sürece, gelir vergilerine ilişkin nakit ödemeler veya iadeler ve
• Aracılık ya da alım satım amacıyla elde tutulan sözleşmelerden kaynaklanan nakit tahsilatlar ve ödemeler.

Esas faaliyetlerden kaynaklanan nakit akışları, doğrudan ya da dolaylı yöntemden biri kullanılarak sunulur.

III.A.1. Doğrudan Yöntem’le Nakit Akış Tablosunun Sunumu

Doğrudan yöntemde gayrisafi nakit girişleri ve gayrisafi nakit çıkışları ana gruplar halinde sınıflandırılarak ayrı olarak sunulur.

Doğrudan yöntemde esas faaliyetlerden kaynaklanan nakit girişleri;

1. Mal satışlarından,
2. Hizmet sunumundan,
3. Aracılık faaliyetlerinden,
4. Diğer esas faaliyetlerden sağlanan nakit girişleri ve benzeri

şekilde gruplandırılarak gösterilebilir.

Bu tür nakit girişlerinin hesaplanmasında; ilgili esas faaliyetlerden sağlanan safi hasılat tutarına

• Bu faaliyetlerden kaynaklanan alacaklardaki azalışlar eklenir,
• Artışlar ise bu tutardan indirilir.

Doğrudan yöntemde esas faaliyetlerden kaynaklanan nakit çıkışları;

1. Satılan mal maliyetlerine,
2. Hizmet maliyetlerine,
3. Faaliyet giderlerine ilişkin nakit çıkışları ve benzeri

şekilde gruplandırılarak gösterilebilir.

Bu tür nakit çıkışlarının hesaplanmasında ise satışların maliyeti ve ilgili diğer kalemlerden hareket edilebilir.

• Bu kalemlere ilişkin tutarlara stoklardaki artışların, alımlardan kaynaklanan borçlardaki azalışların eklenmesi;
• Bu tutarlardan amortisman giderleri ve tahakkuk etmiş ancak ödenmemiş giderler gibi nakit çıkışı gerektirmeyen giderlerin, alımlardan kaynaklanan borçlardaki artışların, stoklardaki azalışların indirilmesi

gerekir.

III.A.2. Dolaylı Yöntem’le Nakit Akış Tablosunun Sunumu

Dolaylı yöntemde, esas faaliyetlerden kaynaklanan nakit akışlarının gösterimine vergi öncesi kârdan, diğer bir ifadeyle Dönem Kârı veya Zararı kaleminden başlanarak sunulur.

Sonrasında Dönem Kârı veya Zararı kalemi aşağıdaki unsurların etkilerine göre düzeltilir:

1. Nakit akışı sağlamayan kalemler:

Bu tür kalemlere amortismanlar, karşılıklar, ertelenmiş vergiler, tahakkuk etmiş ancak henüz nakit olarak tahsil edilmemiş gelirler ile ödenmemiş giderler, kur farklarından kaynaklanan gerçekleşmemiş kazanç veya kayıplar, peşin ödenmiş giderlerin dönemde tahakkuk eden kısımları, özkaynak yöntemine göre muhasebeleştirilen iştiraklerin dağıtılmamış kârlarından işletmeye düşen paylar vb gösterilebilir.

1. Stoklarda ve esas faaliyetlere ilişkin alacak ve borçlarda dönem içerisinde meydana gelen değişiklikler ve
2. Yatırım veya finansman faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akışı oluşturan kalemler.

III.A.3. Nakit Akış Tablosunun Sunumu Yöntemler Arasında Geçiş

Finansal tablo kalemlerinin sunumunda ve sınıflandırılmasında dönemler itibarıyla herhangi bir değişiklik yapılamaz.

Bununla birlikte BOBİ FRS’de “Kavramsal Çerçeve ve Finansal Tablolar” bölümünün 1.26 paragrafına uygun bir şekilde esas faaliyetlerden kaynaklanan nakit akışlarının sunumunda yöntem değişikliğine gidildiğinde söz konusu bölümün 1.26/A paragrafı uygulanarak gerekli açıklamalar yapılması gerekir.

Buna göre;

İşletme faaliyetlerinin niteliğinde önemli bir değişiklik olması veya finansal tabloların gözden geçirilmesi sonucunda “Muhasebe Politikaları, Tahminler ve Hatalar” bölümünde yer alan muhasebe politikalarının seçimine ve uygulanmasına ilişkin kıstaslar açısından başka bir sunum veya sınıflandırmanın daha uygun olacağının açık olması ya da bu Standartta yapılan bir değişikliğin bunu zorunlu kılması hallerinde değişikliğe gidilebilir.

Finansal tablo kalemlerinin sunumunda veya sınıflandırılmasında değişikliğe gidildiğinde, karşılaştırmalı olarak sunulan dönem veya dönemlere ait finansal tablolardaki değişiklikten etkilenen kalemler mümkün olduğu sürece yeniden sınıflandırılır.

Bu durumda, yeniden sınıflandırmanın niteliği, gerekçesi ve karşılaştırmalı finansal tablo kalemleri üzerinde tutar olarak etkisi dipnotlarda açıklanır. Karşılaştırmalı olarak sunulan dönem veya dönemlere ait finansal tablolardaki değişiklikten etkilenen kalemlerin yeniden sınıflandırılması mümkün olmadığında, yeniden sınıflandırma yapılamamasının gerekçeleri ve yeniden sınıflandırma yapılabilseydi hangi kalemlerin etkileneceği hakkında dipnotlarda açıklama yapılır.

III.B. Yatırım ve Finansman Faaliyetlerinden Kaynaklanan Nakit Akışları
III.B.1. Yatırım Faaliyetlerinden Kaynaklanan Nakit Akışları

Yatırım faaliyetleri, uzun vadeli varlıkların ve nakit benzerlerine dâhil edilmeyen diğer yatırımların edinimi ve elden çıkarılmasıdır.

Bu kapsamda yalnızca “Finansal Durum Tablosunda” bir varlığın kayda alınmasına neden olan harcamalar yatırım faaliyetinden kaynaklanan nakit çıkışı olarak sınıflandırılabilir.

Yatırım ve finansman faaliyetlerinden kaynaklanan gayrisafi nakit giriş ve çıkışları ana gruplar halinde sınıflandırılarak ayrı olarak sunulur.

İşletmenin varlık ve kaynaklarını etkilemesine rağmen, nakit veya nakit benzeri kullanımını gerektirmeyen yatırım ve finansman işlemleri Nakit Akış Tablosunda yer almaz.

Nakit akışı oluşturmayan bu tür işlemlere aşağıdaki unsurlar örnek olarak verilebilir:

• Varlıkların vadeli olarak ya da finansal kiralama yoluyla edinilmesi.
• Bir işletmenin pay ihracı yoluyla edinilmesi.
• Yükümlülüğün özkaynağa dönüştürülmesi.

Diğer taraftan;

TMS 7 Standardında da bu konuda örnekler verilmiştir (TMS 7 Paragraf 16). Bu örnekler BOBİ FRS için de dikkate alınır:

• Maddi ve maddi olmayan duran varlıklar ile diğer uzun vadeli varlıkların edinimi için yapılan nakit ödemeler. Bu ödemeler, aktifleştirilen geliştirme maliyetleri ile işletme tarafından inşa edilen maddi duran varlıklar için yapılan nakit ödemeleri de içerir,
• Maddi ve maddi olmayan duran varlıklar ile diğer uzun vadeli varlıkların satışından elde edilen nakit tahsilatlar,
• Diğer işletmelerin özkaynak veya borçlanma araçlarını ve iş ortaklıklarındaki payları edinmek için yapılan nakit ödemeler (nakit benzeri olarak değerlendirilen ya da aracılık veya alım satım amacıyla elde tutulan bu tür araçlar için yapılan nakit ödemeler hariç),
• Diğer işletmelerin özkaynak veya borçlanma araçlarının ve iş ortaklıklarındaki payların satışından elde edilen nakit tahsilatlar (nakit benzeri olarak değerlendirilen ve aracılık veya alım satım amacıyla elde tutulan bu tür araçların satışından elde edilen nakit tahsilatlar hariç),
• Diğer taraflara nakden verilen avans ve krediler (bir finansal kuruluş tarafından verilen avans ve krediler hariç),
• Diğer taraflara verilen avans ve kredilerin geri ödemelerinden elde edilen nakit tahsilatlar (bir finansal kuruluşun, verdiği nakit avans ve kredilerin geri ödemelerinden elde ettiği nakit tahsilatlar hariç),
• Aracılık ya da alım satım amacıyla elde tutulanlar dışındaki futures, forward, opsiyon ve swap sözleşmeleri için yapılan ve finansman faaliyeti olarak sınıflandırılmayan nakit ödemeler ve
• Aracılık ya da alım satım amacıyla elde tutulanlar dışındaki futures, forward, opsiyon ve swap sözleşmelerinden elde edilen ve finansman faaliyeti olarak sınıflandırılmayan nakit tahsilatlar.

III.B.2. Finansman Faaliyetlerinden Kaynaklanan Nakit Akışları

Finansman faaliyetleri, işletmenin özkaynaklarının ve yükümlülüklerinin tutarında ve içeriğinde değişikliğe neden olan faaliyetlerden oluşmaktadır.

BOBİ FRS’de finansman faaliyetlerden kaynaklanan nakit akışlarına örnek verilmemiştir. TMS 7 Standardında bu konuda örnekler verilmiştir (TMS 7 Paragraf 16). Bu örnekler BOBİ FRS için de dikkate alınır:

• Pay veya diğer özkaynak araçlarının ihracından elde edilen nakit girişleri,
• İşletmenin kendi paylarını edinmek veya itfa etmek için ortaklarına yaptığı nakit ödemeler,
• Borç senedi, bono ve tahvil ihracından, alınan kredi ve ipotekli kredilerden ve diğer kısa veya uzun vadeli borçlanmalardan elde edilen nakit girişleri,
• Borçlanılan tutarlara ilişkin nakit geri ödemeler ve Finansal kiralamayla ilgili mevcut yükümlülük tutarını azaltmak amacıyla kiracı tarafından yapılan nakit ödemeler.

IV. YABANCI PARA CİNSİNDEN İŞLEMLERE İLİŞKİN NAKİT AKIŞLARI

Yabancı para cinsinden işlemlerden kaynaklanan nakit akışları, nakit akışının gerçekleştiği tarihteki döviz kuru kullanılarak işletmenin ağırlıkla kullandığı para birimine çevrilmesi suretiyle bulunan tutar üzerinden gösterilir.

Konsolide finansal tablolar sunan ana ortaklıklar Konsolide Nakit Akış Tablolarını sunarken yurt dışındaki bağlı ortaklıklarına ait nakit akışlarını, nakit akışının gerçekleştiği tarihteki döviz kuru üzerinden ağırlıkla kullanılan para birimine çevirir.

Uygulama kolaylığı açısından çevrim işlemlerinde nakit akışlarının gerçekleştiği tarihteki döviz kurlarına yakın bir kur (örneğin haftalık veya aylık ortalama kur) kullanılabilir. Ancak döviz kurlarında önemli dalgalanmaların olduğu dönemlerde ortalama kur kullanılamaz.

IV.A. Kambiyo Kar veya Zararının Nakit Akışlarında Yeri ve Durumu

Döviz kurlarındaki değişimler nedeniyle değerlemeden ortaya çıkan kazanç ve kayıp tutarları, nakit hareketine neden olmadığından nakit akışı olarak nitelendirilmez.

Ancak, nakit ve nakit benzerlerinin dönem başı ve dönem sonu mutabakatını sağlamak amacıyla, döviz kurundaki değişimlerin yabancı para cinsinden elde tutulan veya yabancı para cinsinden ödenecek veya tahsil edilecek nakit ve nakit benzerleri üzerindeki etkisinin Nakit Akış Tablosunda sunulması gerekir.

Bu amaçla nakit ve nakit benzerleri dönem sonu kuru üzerinden yeniden ölçülür. Bu şekilde tespit edilen değerlemeden doğan kazanç veya kayıp tutarları;

“Nakit Akış Tablosunda, esas faaliyetlerden, yatırım faaliyetlerinden ve finansman faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akışlarından ayrı olarak”

“Kur Farklarının Nakit ve Nakit Benzerleri Üzerindeki Etkisi” kaleminde gösterilir.

V. FAİZ ve KÂR PAYLARININ NAKİT AKIŞ TABLOSUNDA SUNULMASI

Nakit Akış Tablosunda alınan faizler, ödenen faizler, alınan kâr payları ve ödenen kâr payları ayrı bir şekilde gösterilir.

Bu kalemlerin her biri dönemler itibarıyla tutarlı bir şekilde;

• Esas faaliyetlerden,
• Yatırım faaliyetlerinden veya
• Finansman faaliyetlerinden

kaynaklanan nakit akışları olarak sınıflandırılır ve sunulur.

Alınan faizler, ödenen faizler, alınan kâr payları ve ödenen kâr payları esas faaliyetlerden kaynaklanan nakit akışı olarak sınıflandırılabilir.

Alternatif olarak, alınan faizler ve alınan kâr payları yatırım faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akışı olarak ödenen faizler ve ödenen kâr payları finansman faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akışı olarak gösterilebilir.

VI. GELİR ÜZERİNDEN ALINAN VERGİLER

Gelir üzerinden alınan vergilerle ilgili nakit akışları, açık olarak finansman ve yatırım faaliyetleriyle ilişkili olmadıkları takdirde esas faaliyetlerden nakit akışı olarak sınıflandırılır.

Gelir üzerinden alınan vergilere ilişkin nakit akışları Nakit Akış Tablosundaki “Vergi ödemeleri/iadeleri” kaleminde sunulur.

VII. BAĞLI ORTAKLIKLAR, İŞTİRAKLER VE MÜŞTEREK GİRİŞİMLERDEKİ YATIRIMLAR

Bağlı ortaklıklar, iştirakler veya müşterek girişimler maliyet yöntemine ya da özkaynak yöntemine göre kayda alındıklarında işletme,

“sadece yapılan yatırımlar ya da elden çıkarmalar nedeniyle ortaya çıkan nakit akışlarını ve kendisiyle bu yatırımlar arasında gerçekleşen işlemler (kâr payı tahsilatları, avans ödemeleri gibi)”

nedeniyle ortaya çıkan nakit akışlarını sunar.

VII.A. Elden Çıkarılması Durumu

Bağlı ortaklık, iştirak ve müşterek girişim yatırımlarının elde edilmesi, bu yatırımların ilave paylarının alınması, bu yatırımlardaki payların kısmen veya tamamen elden çıkarılması sonucu ortaya çıkan nakit akışları, yatırım faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akışları olarak sınıflandırılır. Ancak konsolide finansal tablolar sunan ana ortaklıklar, kontrol kaybını oluşturmayacak şekilde bağlı ortaklıklarındaki paylarının bir kısmını elden çıkarmaları veya bağlı ortaklıklarının ilave paylarını almaları sonucu ortaya çıkan nakit akışlarını Konsolide Nakit Akış Tablolarında finansman faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akışları olarak gösterir.

Bağlı ortaklıktaki yatırımlar ile iştirak ve müşterek girişimlerdeki yatırımların elde edilmesi, bu yatırımların ilave paylarının alınması, bu yatırımlardaki payların kısmen veya tamamen elden çıkarılması sonucu ortaya çıkan nakit akışları Nakit Akış Tablosunda ayrı olarak gösterilir.