Şirketlerin veya İşletmelerin Tahsilat Riskini Artıran ve Gösteren Belirtiler
I. GİRİŞ
Ülkemizde ticari alım satımlarda tahsilat ve ödeme işlemlerinin yapılmaması veya zamanında yapılmaması nedeniyle işletmeler zorlu süreçlere maruz kalabilmektedir.
Tahsilat zorluğu çeken müşterileri önceden tespit etmek; iflas durumuna gelen işletmeleri zorlu süreçten önce fark etmek devamlılık unsuru bakımından hayati öneme sahip olmaktadır.
Bu bağlamda finansal planlamanın merkezinde “müşterinin ödeme yeteneklerinin tespiti” olmalıdır. Ve işletmeler bu konuda gerekli yetenek gelişimlerini sağlaması gerekmektedir.
II. TAHSİLAT YAPMANIN ÖNEMİ
Örneğin;
X AŞ, % 3,1 kar oranıyla 100.000,00 TL’lik mal satışı yapmıştır. Söz konusu satış bedelini vadesinde tahsil edememiş cebri icra yollarına başvurmuştur.
Bu durumda X AŞ, söz konusu tahsil edemediği satışın kendisine getirdiği yükü ortadan kaldırmak için 3.225.806,45 TL ekstradan satış yapmak durumunda kalacaktır.
Örnek olayda da görüleceği üzere tahsilat yapamamanın neticesi;
- Zarar,
- Sermaye erimesi,
- Zaman kaybı,
- Girişimci enerji kaybı,
- Ticari bıkkınlık,
- Geleceği planlayamamak
Ve benzeri maddi-manevi kayıplara neden olmaktadır.
Bu sebeple; müşterileri tanımak, mali ve finansal durumlarını tespit etmek, ödeme seviyelerini öğrenmek ve ipuçlarını yakalayabilmek tahsilat riskini minimize etmek bakımından önem arz etmektedir.
III. MÜŞTERİNİN ÖDEME GÜÇLÜĞÜ ÇEKTİĞİNİ GÖSTEREN BELİRTİLER
Müşterinin ödeme güçlüğü içinde olduğunu belirten işaretler aşağıdaki gibi sıralanabilir:
Yapısal Değişiklikler: Müşterinin “faaliyetinin büyük kısmını satması, yeni veya tevsi yatırımlarını iptal etmesi, var olan işletmelerinde küçüklüğe gitmesi” gibi yapısal değişikliğe gitmesi mali zorluk ve bozuklukların yaşandığını gösterir.
Mazeretler: Müşteri sürekli anlamlı anlamsız bahaneler öne sürüyorsa dikkatli olmakta fayda var, demektir.
Bana Bir Hafta Daha Ver: Özellikle genel ekonomik sıkıntılar hariç olmak üzere nadir süre istemeler kabul edilebilir niteliktedir. Ancak ödeme ertelemesinin sık yapılması tahsilat riskini başlı başına ortaya çıkarıyor anlamına gelebilir.
Finans Kuruluşlarının Denetimi: Dış finansman kuruluşlarının sürekli kontrolleri bir ikaz olarak algılanmalıdır. Bu durum, ödeme yapmakta sıkıntılar olduğunu gösterir.
Finansal ve Yönetsel Değişiklikler: Müşterinin çalıştığı finans kuruluşunu değiştirmesi, yeni yatırımlar olmadan yeni finans kaynakları araması, finans yönetimini büyük oranda değiştirmesi, işletme yönetiminde ani ve büyük değişikliğe gitmesi ödeme zorluklarının içinde olabileceğinin işaretidir.
Satın Alma Değişiklikleri: Müşterinin satın almalarını birden bire değiştirmesi; düzensiz ve kısa vadede büyük alımlar yapması da bazı ödeme sorunlarının olabileceğini gösterir.
Aramalara Cevap Verilmemesi: Müşteri aramalarınıza cevap vermiyorsa ve alacaklı durumundaysanız sorunun işletmenize yansıyacak ucunda olabilirsiniz, demektir.
Ödemelerin Düzensizliği: Müşterinin ödeme takvimine uymaması, ödemelerini düzensiz yapması, yapması gerekenden daha düşük yapması ödeme sorununun belirtileridir. Hatta yapacağı ödemeyi fazla yapması da dikkatle incelenmeli ve takip edilmelidir.
Riskli İşlemde Bulunması: Müşterinin güvenilmez veya ödeme sorunları yaşayan bir alıcıya yüklü satışta bulunması domino taşı etkisiyle mal aldığı işletmenin tahsilat riskini de artırabilir.
IV. İŞLETMENİN YAPMASI GEREKENLER
Tahsilat riskini düşürmek bakımından;
- Faturanın hatasız düzenlenmesi,
- Müşteri ile sözleşme yapılması ve sözleşmede koşulların net bir şekilde belirlenmesi,
- Sözleşmede ve faturada ödeme tarihinin veya vadesinin belirtilmesi,
- Tahsilat takibinin iyi ve disiplinli yapılması,
- Risk yönetimi politikası geliştirilerek müşterinin iflas veya ödeme güçlüğünün puanlanması,
- Müşterinin iflas veya ödeme güçlüğünün belgelenmesi,
- Müşterilerin izlenmesi ve dosyasının finans bölümü tarafından tutulması,
- Vadeli satışın kısıtlanması,
Gerekir.
V. SONUÇ
Yukarıda açıklanan belirtiler tahsilat riski bakımından bir kanıt niteliğinde olmamakla beraber finans planlaması bakımından hayati önem mahiyetini taşımakta; işletmelerin geleceği ve devamlılık ilkesi kapsamında önemli ipuçları olabilmektedir.
